— Chết thật, - anh nói.
Anh đã quên trả cuốn sổ vẽ cho Édouard.
***
Những ngày tiếp theo, thêm một mối lo nảy sinh trong đầu Albert và
không để cho anh yên. Nếu anh chết thật, anh ấy mà, anh có muốn Cécile
nhận được giấy báo tử, tức là một tờ khai in sẵn cụt ngủn, báo với cô là anh
đã chết và như thế là hết chuyện không? Mẹ anh thì chẳng nói làm gì. Giấy
gì đi nữa thì, trong trường hợp đó, bà cũng sẽ thấm ướt nó bằng những giọt
nước mắt tràn trề rồi treo trong phòng khách.
Vấn đề không biết có nên báo cho gia đình hay không hành hạ anh từ khi
anh tìm thấy, dưới đáy túi xách của mình, quyển sổ quân nhân lấy trộm
được trong lúc tìm kiếm một danh tính mới cho Édouard.
Đó là quyển sổ mang tên Évrard, Louis. Sinh ngày 13 tháng Sáu năm
1892.
Albert không nhớ anh lính này hy sinh vào ngày nào, trong những ngày
cuối cùng của cuộc chiến thì đúng rồi, nhưng mà khi nào? Dẫu sao, anh vẫn
nhớ là bố mẹ cần báo sống ở Toulouse. Hẳn là anh chàng này nói giọng ở
đó. Vài tuần nữa, vài tháng nữa, bởi vì chẳng ai tìm thấy dấu vết của anh ta
còn sổ quân nhân thì bị mất, anh ta sẽ được coi là mất tích và như thế là
xong đời Évrard, Louis, như thể anh ta chưa bao giờ tồn tại. Khi đến lượt
bố mẹ anh ta cũng qua đời thì sẽ còn lại gì để nhớ về Évrard, Louis? Tất cả
những người đã hy sinh, tất cả những người đã mất tích đó chẳng phải đã
quá nhiều hay sao, cần gì Albert phải đẻ ra một nạn nhân mới? Rồi tất cả
những ông bố bà mẹ tội nghiệp buộc phải khóc chay…
Thế thì các bạn hãy lấy một bên là Eugène Larivière, bên kia là Louis
Évrard, rồi đặt Édouard Péricourt ở giữa, đem tất cả cho một người lính
như Albert Maillard, để rồi nhấn chìm anh ta trong nỗi buồn tột độ.
Anh không biết gì về gia đình Édouard Péricourt. Địa chỉ trên giấy tờ thì
nằm trong một khu phố rất giàu có, thế thôi. Nhưng đối diện với cái chết
của con trai, giàu có hay không cũng chẳng thay đổi gì nhiều. Thư đồng đội
