Và trong lao động thì con người không thể có nhiều chọn lựa.
Nhiệm vụ được chỉ định cho một người có thể không nhiều trách
nhiệm như người đó mong đợi. Công việc một người thực sự làm cũng
không phải lúc nào cũng là công việc mà anh ta có thể chọn mà đó là
công việc anh ta ĐÃ được chọn để thực hiện. Ngay lúc này, có nhiều
những công việc chân tay đơn giản hơn là trong tương lai; và chừng
nào còn tồn tại những công việc chân tay đó, thì vẫn sẽ phải có ai đó
thực hiện nó. Tuy nhiên, chẳng có lý do gì một người lại bị phạt chỉ vì
anh ta làm công việc chân tay. Có một điều có thể nói về những
công việc lao động đơn giản đó, mà không thể nói như thế về
những công việc được nhiều người gọi là “có trách nhiệm hơn”, đó
là: chúng là lao động hữu ích, đáng trân trọng, và là lao động chân
chính.
Đã đến lúc cần phải loại bỏ sự vất vả, nhàm chán ra khỏi lao
động. Không phải con người phản đối công việc, mà chúng ta phản
đối phần vất vả, nhàm chán trong công việc. Chúng ta cần phải
loại bỏ nó ở bất cứ nơi nào ta thấy. Xã hội sẽ chỉ trở nên văn minh
hoàn toàn khi nào chúng ta loại bỏ phần lao dịch khỏi công việc
hàng ngày. Ngày nay, những phát minh sáng tạo đang thực hiện được
điều đó ở một mức độ nào đó. Chúng ta đã rất thành công trong
việc giúp con người giảm bớt được gánh nặng của những công việc
nặng nề và khó nhọc hơn trước đây đã từng làm hao mòn sinh lực
của họ, nhưng ngay cả khi đã giảm nhẹ được gánh nặng công việc,
chúng ta vẫn chưa thành công trong việc loại bỏ được sự đơn điệu,
buồn tẻ trong công việc. Đó là một vấn đề khác khiến chúng ta
phải quan tâm giải quyết. Và trong quá trình thực hiện điều đó,
chắc chắn chúng ta sẽ còn phát hiện ra nhiều điều khác cần
phải thay đổi trong hệ thống của chúng ta.
*
