khóc khắp nơi. Cố Long phải vượt bao nguy hiểm đưa Ký chạy trốn và tìm
đường sang Cao Miên (Campuchia). Cuối cùng ông đã đem được cậu và
chín chủng sinh từ các chủng viện khác đến chủng viện Pinhalu để an tâm
học tập về thần học và triết học.
Chủng viện Pinhalu nằm giữa một rừng thốt nốt hoang vu gần sông Mê
Kông và cách kinh đô Nam Vang (tức Phnom Penh) của Campuchia 6 dặm.
Chủng viện được lập ra để đào tạo ngay từ nhỏ các linh mục cho cả vùng
Đông Nam Á, kể cả Nhật Bản và Trung Quốc. Các chủng sinh được tuyển
chọn rất kĩ từ các chủng viện trong vùng. Bấy giờ Ký mới 11 tuổi, học
chung với 24 chủng sinh khác tuổi từ 13 đến 15 tuổi. sống giữa bạn bè từ
các nước, cậu dành mọi thời gian rỗi rãi để học tiếng của họ. Và chú bé loắt
choắt người Việt đã được các thầy cử làm "trợ giáo" để "thông dịch" giúp họ
bài giảng từ tiếng Latinh sang các thứ tiếng Đông Nam Á khác cho các bạn
đồng môn.
Ba năm sau, thi tốt nghiệp, cậu bé ít tuổi nhất lớp đỗ thủ khoa và cùng với
hai chủng sinh khác được chọn để học lên nữa tại Tống chủng viện Dulaima
trên đảo Poulo Penang (Malaixia). Tại đây, Ký có điều kiện tiếp xúc nhiều
hơn với sách vở trong thư viện phong phú của trường, đồng thời cũng có dịp
gặp gỡ nhiều người đến từ các nước phương Tây. Hai niềm đam mê là đọc
sách và học tiếng nước ngoài được tự do phát triển. Cậu thiếu niên ham học
ấy thu hút các kiến thức về tự nhiên, xã hội và ngôn ngữ (Italia, Tây Ban
Nha, Anh...) chẳng khác gì một miếng bọt biển thấm nước đến bão hòa. Sau
8 năm học hành, một lần nữa người thanh niên Việt 22 tuổi nổi tiếng về sự
uyên thâm và quảng bác lại chiếm vị trí thủ khoa trong số 300 chủng sinh.
Lúc này, riêng về khả năng sinh ngữ, anh đã nắm vững 15 ngoại ngữ phương
Tây và 11 ngoại ngữ phương Đông. Với năng khiếu đặc biệt, anh tự tìm ra
quy luật ngữ pháp để học các tiếng nước ngoài nhanh và dễ dàng.
Khả năng ấy có thực chất không? Hãy nghe nhận xét của văn hào Pháp
Littré, cũng là một chuyên gia về từ điển học mà Trương Vĩnh Ký đã gặp
trong một chuyến đi Pháp: "... Trên Trái Đất rất khó tìm ra người thứ hai say
mê ngôn ngữ như Trương Vĩnh Ký. Gặp người Anh, Trương Vĩnh Ký nói
