Nguyên nhân khá rõ ràng: Mặc dù là người nhà với nhau nhưng chi dùng
của vợ chồng lại khác nhau tùy vào loại hoa màu do người chồng hay người
vợ trồng trọt được.
Theo tập quán trước nay ở Côtre d’Ivoire, phụ nữ và
đàn ông gieo trồng các loại cây trồng khác nhau. Đàn ông trồng cà phê và ca
cao trong khi phụ nữ trồng chuối, rau và các cây lương thực chủ lực khác.
Thời tiết cũng tác động khác nhau đến mùa vụ: Lượng mưa có khi đem đến
mùa màng bội thu cho người chồng và thất bát cho người vợ. Trong một
nghiên cứu hợp tác với Udry, Esther phát hiện thấy khi cánh đồng của người
chồng được mùa màng bội thu, chi dùng cho rượu bia, thuốc lá và các mặt
hàng xa xỉ phẩm dành cho đàn ông (chẳng hạn áo quần truyền thống) tăng
lên. Khi người vợ được mùa, cô ta không chỉ chi tiêu cho nhu cầu cá nhân
mà còn mua sắm thêm nhiều thực phẩm cho gia đình. Điều kỳ lạ từ kết quả
nghiên cứu này là: dường như vợ chồng không “bảo hiểm” cho nhau. Xác
định sẽ sống với nhau lâu dài, đáng ra khi vụ mùa bội thu người chồng nên
tặng vợ một vài món đồ để bù lại những khoản chi dùng tăng thêm cho cá
nhân anh ta mỗi khi thời tiết thuận lợi hơn trên cánh đồng của người vợ.
Kiểu dàn xếp bảo hiểm không chính thức này không hiếm gặp giữa các hộ
gia đình thuộc cùng nhóm dân tộc ở Côtre d’Ivoire,
vậy thì vì cớ gì cơ
chế này không hoạt động trong nội bộ một hộ gia đình?
Một phát hiện ở Côtre d’Ivoire đã phần nào lý giải được hiện tượng nói trên.
Người ta tìm thấy “thành viên” thứ ba có vai trò quyết định trong gia đình.
Đó chính là khoai mỡ, một loại cây lương thực địa phương giàu chất dinh
dưỡng và dễ cất trữ. Khoai mỡ thường do cánh đàn ông gieo trồng. Nhưng
như nhà nhân chủng học người Pháp Claude Meillassoux từng giải thích,
người chồng không tùy tiện bán loại cây lương thực này để lấy tiền tiêu xài.
Khoai mỡ là kế sinh nhai cơ bản của mỗi hộ gia đình. Người ta bán
khoai mỡ chỉ để chi trả học phí hay chi phí thuốc men cho con cái, chứ
không dùng để mua sắm áo quần hay thuốc lá. Và thực tế là khi khoai mỡ
được mùa, không có gì ngạc nhiên nếu gia đình không chỉ ăn nhiều khoai
hơn mà còn mua sắm thêm nhiều thực phẩm và chăm lo cho chuyện học
