tra được thực hư thì sẽ có nguy cơ chẳng bao giờ thu lại tiền được, dù con
nợ thực sự đã làm ăn khấm khá hơn.
Trên khắp thế giới, bên cho vay tự bảo vệ mình trước kiểu cố tình không trả
tiền bằng cách yêu cầu tiền bảo đảm trước dưới dạng ký quỹ hay đôi khi gọi
là đóng góp cho nhà bảo trợ, tức một phần vốn công ty trích từ tiền túi của
doanh nghiệp. Nếu người đi vay không trả được nợ, người cho vay có thể
trừng phạt bằng cách lấy đi khoản tiền ký quỹ. Người đi vay càng có nhiều
thứ để mất thì càng ít nguy cơ họ sẽ bỏ trốn cùng khoản tiền vay được.
Nhưng điều này cũng đồng nghĩa rằng người đi vay cầm cố càng nhiều thì
khoản được vay càng lớn. Đây là cơ sở của quy tắc quen thuộc: khoản vay
lớn hay nhỏ tùy thuộc vào việc người đi vay hiện có nhiều hay ít tiền (ít ra là
trước đây, khi mà vay mượn vẫn đòi hỏi cầm cố trả trước). Hay như người
Pháp vẫn thường nói “On ne prête qu’aux riches” (“Nắm kẻ có tóc chứ ai
nắm kẻ trọc đầu”).
Điều này giải thích tại sao người nghèo vay được ít tiền hơn, chứ không lý
giải được tại sao người nghèo phải trả lãi suất cao hơn hay tại sao ngân hàng
từ chối cho họ vay. Có một nguyên do khác ở đây. Để thu được nợ, bên cho
vay cần nhiều thông tin về người đi vay: phải biết người đi vay có đáng tin
hay không, nhà cửa ở đâu, kinh doanh cái gì... Những điều này rất có ích cho
việc thu hồi khoản nợ về sau. Bên cho vay cũng muốn để mắt đến đối tượng
đi vay, chẳng hạn bằng cách ghé thăm thường xuyên để đảm bảo khoản vay
được sử dụng đúng mục đích, hướng công việc kinh doanh của người đi vay
theo hướng nên phát triển. Tất cả những nỗ lực này đều mất thời gian, mà
thời gian là tiền bạc. Lãi suất cao chính là để bù đắp cho chi phí này.
Hơn nữa, những chi phí trên đây không hề tỉ lệ thuận với kích cỡ khoản vay.
Dù khoản vay có nhỏ đến đâu chăng nữa thì bên cho vay vẫn phải thu thập
thông tin cơ bản về người đi vay. Kết quả là càng vay ít tiền thì tỉ lệ chi phí
kiểm tra giám sát trên số tiền đi vay càng cao, và vì tiền lãi phải bù đắp được
chi phí, và do đó lãi suất sẽ càng cao.
