khi chế độ thu gom thu nhập từ đất đai bị bãi bỏ, nhưng ngày nay tại những
khu vực đặt dưới ách thống trị của giai cấp tinh hoa, các mối quan hệ xã hội
vẫn căng thẳng hơn, sản lượng nông nghiệp thấp hơn, ít trường học và bệnh
viện hơn so với những khu vực đặt dưới sự quản lý của làng xã.
Acemoglu và Robinson cho rằng những quốc gia từng là thuộc địa không
phải là không thể thoát khỏi vòng luẩn quẩn của thể chế chính trị và thể chế
kinh tế bất cập. Tuy nhiên để làm được điều đó không chỉ cần kết hợp các
nguồn lực một cách phù hợp mà còn phải có ít nhiều may mắn. Hai ví dụ
minh hoạ được tập trung phân tích là Cách mạng Vinh quang ở Anh và Cách
mạng Pháp. Tuy nhiên hai cuộc chính biến này xảy ra cách đây ít nhất 200
năm, không có tính thời sự lắm. Kết thúc cuốn sách, Acemoglu và Robinson
đề xuất một số giải pháp có thể giúp các quốc gia thoát khỏi vòng luẩn quẩn
nhưng khá dè dặt trong ý kiến đưa ra.
Có hai quan điểm khác có ảnh hưởng khá rộng, tuy đồng quan điểm với
Acemoglu và Robinson về tầm quan trọng của thể chế nhưng không quá bi
quan như vậy. Hai nhóm quan điểm này hoàn toàn trái ngược nhau: Một cho
rằng nếu quốc gia nào bị bế tắc do thể chế không phù hợp thì những quốc
gia giàu có trên thế giới có nghĩa vụ phải giúp đỡ cải thiện hệ thống thể chế,
thậm chí bằng vũ lực nếu cần thiết. Quan điểm kia lại cho rằng nếu cố đấm
ăn xôi thay đổi thể chế hoặc áp đặt chính sách từ trên xuống thì chỉ chuốc
lấy thất bại, vì chỉ có thể thay đổi từ trong ra ngoài.
Một cách khả dĩ để phá vỡ vòng luẩn quẩn thể chế không phù hợp là du
nhập ảnh hưởng từ bên ngoài. Pail Romer, vốn nổi tiếng với công trình
nghiên cứu có tính tiên phong về tăng trưởng kinh tế cách đây vài thập kỷ,
nghĩ ra một giải pháp có vẻ rất tuyệt vời: Nếu ta không thể vận hành đất
nước thì nên “giao thầu” cho người nào có thể làm được.
Tuy nhiên điều
hành một quốc gia không phải chuyện đùa. Vì vậy Romer đề nghị nên bắt
đầu từ cấp thành phố, đủ nhỏ vừa tầm quản lý và cũng đủ lớn để đem lại
nhiều đổi thay. Với nguồn cảm hứng là Hồng Kông, thành phố được người
Anh phát triển với nhiều thành công vượt bậc rồi sau đó trao trả lại cho
