trọng quyền tự do của mỗi người - nếu người ta không muốn thì chẳng ích gì
khi ép buộc họ: Nếu trẻ em không muốn đến trường thì hẳn là vì việc học
hành chẳng có lợi ích gì.
Những quan điểm trên đây không đơn giản chỉ là phản ứng vô thức về mặt
tư tưởng. Cả Sachs và Easterly đều là các nhà kinh tế học, và sự khác nhau
trong lập trường của họ chủ yếu bắt nguồn từ câu trả lời khác nhau cho câu
hỏi kinh tế: Liệu người ta có thể rơi vào bẫy nghèo hay không? Như chúng
ta đã biết, Sachs tin rằng một số quốc gia bị sập bẫy nghèo vì đặc điểm địa
lý hoặc kém may mắn: Họ nghèo bởi vì họ nghèo, thế thôi. Họ có thể giàu
có nhưng cần phải được tháo gỡ khỏi tình trạng bế tắc để đi đến con đường
thịnh vượng. Do vậy mà Sachs nhấn mạnh vai trò của một cú đẩy mạnh.
Ngược lại, Easterly chỉ ra rằng nhiều quốc gia từng nghèo nay trở nên giàu
có, và ngược lại. Ông lập luận nếu nghèo đói không phải là một tình trạng
vĩnh viễn, thì ý kiến cho rằng bẫy nghèo luôn ám ảnh đe dọa các nước nghèo
là không thực tế.
Câu hỏi tương tự cũng cần được đặt ra cho mỗi cá nhân. Liệu người ta có thể
bị sập bẫy nghèo không? Nếu câu trả lời là có, thì chỉ một lần trợ giúp cũng
có thể đem lại thay đổi lớn lao, đưa cuộc đời của một người sang trang mới.
Đây chính là triết lý sâu xa đằng sau Dự án Ngôi làng Thiên niên kỷ
(Millennium Villages Project) của Jeffrey Sachs. Người dân ở những ngôi
làng may mắn này được miễn phí phân bón, bữa ăn ở trường, chăm sóc y tế
tại những bệnh xá hoạt động hiệu quả, được nhận máy vi tính trường học, và
nhiều thứ nữa. Tổng chi phí: nửa triệu đô la mỗi năm cho mỗi ngôi làng.
Theo trang web của dự án, người ta hy vọng “Hình thức tổ chức kinh tế của
Ngôi làng Thiên niên kỷ sau một thời gian sẽ có thể chuyển đổi từ nông
nghiệp trợ cấp sang hoạt động thương mại tự cung tự cấp.”
Trong video quay cho MTV, Jeffrey Sachs và nữ diễn viên Angelina Jolie đã
đến thăm Sauri, Kenya, một trong những ngôi làng Thiên niên kỷ lâu năm
nhất. Ở đó họ đã gặp một nông dân trẻ tên là Kennedy. Anh ta được trợ cấp
phân bón miễn phí, và kết quả là vụ thu hoạch của anh tăng gấp hai mươi lần
