so với mùa vụ năm trước. Nhờ số tiền tiết kiệm từ mùa vụ đó, đoạn video
kết luận rằng từ đó trở đi anh ta sẽ có khả năng tự nuôi sống bản thân mình.
Lập luận sâu xa ở đây là Kennedy bị rơi vào bẫy nghèo và không đủ khả
năng mua phân bón: Anh đã được giải thoát nhờ vào món quà là phân bón.
Đó chính là cách duy nhất giúp anh ta thoát khỏi bẫy nghèo.
Nhưng, những người hoài nghi có thể phản đối với lý lẽ là nếu phân bón
thực sự mang lại nhiều lợi nhuận như vậy, tại sao Kennedy lại không thể
mua dù chỉ một ít để bón cho phần màu mỡ nhất trên cánh đồng của mình?
Điều này hẳn có thể đã giúp gia tăng sản lượng, và với số tiền lời thu được,
anh ta có thể đã mua được nhiều phân bón hơn cho năm sau, và cứ tiếp tục
như thế. Dần dần anh ta sẽ có đủ tiền để bón phân cho cả cánh đồng.
Vậy thì Kennedy có bị sập bẫy nghèo hay không? Câu trả lời tùy thuộc vào
tính khả thi của kế hoạch sau đây: Chỉ mua một ít để bắt đầu, kiếm thêm
tiền, rồi tái đầu tư để tiếp tục, kiếm nhiều tiền hơn nữa, cứ thế lặp đi lặp lại
quá trình này. Nhưng có lẽ không dễ mua phân bón với số lượng nhỏ. Hoặc
cũng có lẽ phải thử nhiều lần thì bón phân theo kiểu này mới đem lại hiệu
quả. Cũng có thể có nhiều vấn đề phát sinh khi tái đầu tư lợi nhuận thu
được. Người ta chỉ ra được nhiều lý do vì sao nông dân lại thấy khó khăn
khi tự bắt đầu.
Chúng ta sẽ quay trở lại điểm mấu chốt trong câu chuyện của Kennedy ở
Chương 8. Tuy nhiên thảo luận trên đây giúp chúng ta nhìn ra nguyên tắc
chung. Bẫy nghèo sẽ tồn tại khi cơ hội gia tăng thu nhập hay của cải nhanh
chóng hẹp cửa với những người không có khả năng đầu tư, nhưng lại mở
rộng cho những người có thể đầu tư thêm một chút. Trái lại, nếu khả năng
tăng trưởng nhanh nhiều hơn ở người nghèo và giảm dần với người giàu, thì
bẫy nghèo không tồn tại.
Các nhà kinh tế học yêu thích những học thuyết đơn giản (giản lược, theo
cách gọi của một số người), và thích thể hiện dưới dạng biểu đồ. Chúng tôi
cũng không ngoại lệ: Hai biểu đồ dưới đây sẽ là những minh họa hữu ích
cho cuộc tranh luận về bản chất của đói nghèo. Quan trọng nhất là phải nhớ
