Trong chín triệu trẻ em chết trước khi tròn năm tuổi mỗi năm, phần lớn là trẻ
em nghèo ở Nam Á và châu Phi cận Sahara, và cứ năm trẻ thì có khoảng
một trẻ tử vong vì bệnh tiêu chảy. Người ta đang nỗ lực phát triển và phân
phối vắc xin ngừa rotavirus, loại virus gây ra nhiều (không phải tất cả) ca tử
vong vì tiêu chảy. Tuy nhiên có ba “thần dược” khác đúng ra đã cứu được
hầu hết những đứa trẻ này: dung dịch tẩy clo khử trùng nước; muối và
đường, hai thành phần chủ yếu của dung dịch bù nước ORS. Chỉ 100 đô la
cho một gói dung dịch clo, mỗi hộ gia đình sẽ phòng ngừa được 32 ca tử
vong vì tiêu chảy.
Mất nước là nguyên nhân điển hình chủ yếu dẫn đến tử
vong ở bệnh tiêu chảy, và ORS giá rẻ như cho là cách hữu hiệu tuyệt vời để
phòng chống căn bệnh này.
Tuy nhiên người ta không sử dụng nhiều dung dịch khử trùng lẫn ORS. Ở
Zambia, nhờ tổ chức Dịch vụ Dân số Quốc tế (PSI) nỗ lực bán dung dịch
thuốc khử trùng ra thị trường thế giới với giá trợ cấp, dung dịch này có sẵn ở
nhiều nơi với giá rẻ. Chỉ với giá 800 kwascha (tương đương 0,18 đô la Mỹ),
một gia đình sáu người có thể mua dung dịch khử trùng nước sinh hoạt, đủ
để phòng ngừa bệnh tiêu chảy do nguồn nước. Nhưng chỉ 10% gia đình sử
dụng nó.
Ở Ấn Độ, theo Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF), chỉ
1/3 trẻ em dưới 5 tuổi bị tiêu chảy được cho uống ORS.
lại có 1,5 triệu trẻ em tử vong vì tiêu chảy trong khi căn bệnh này có thể
phòng chống ngay từ đầu, và có thể điều trị chỉ bằng nước đun sôi, muối và
đường?
Dung dịch khử trùng và ORS không phải là ví dụ hiếm hoi. Có những “hoa
quả thấp cành” khác hứa hẹn cải thiện sức khỏe và cứu nhiều sinh mạng.
Đây đều là những công nghệ rẻ tiền và đơn giản, tiết kiệm được nhiều tài
nguyên nếu được tận dụng một cách hợp lý (số ngày làm việc tăng thêm, ít
phải sử dụng kháng sinh, cơ thể khỏe mạnh hơn v.v...). Lợi ích thừa đủ bù
chi phí, mà lại cứu được mạng người. Nhưng vẫn còn quá nhiều trái cây
trong tầm với không được hái xuống. Không phải người ta không quan tâm
đến sức khỏe của mình. Họ có quan tâm, và dành nhiều tiền bạc công sức
cho điều đó. Chỉ là dường như họ tiêu tiền vào chỗ khác: vào thuốc kháng
