Bubbeh không còn đi được quãng đường dài tới nhà thờ được nữa, thậm chí
với sự giúp đỡ của cả hai cậu cháu trai. Phụ thuộc chủ yếu vào trí nhớ dài
hạn vẫn còn nguyên vẹn của mình, bà tụng đọc những nghi lễ ở nhà, ngồi
bên cửa sổ mở như bà vẫn thường làm vào các sáng thứ Bảy trong suốt
những năm tháng tôi biết bà. Sau một vài năm, ngay cả việc đó cũng trở nên
quá sức. Bà chỉ có thể đọc được vài câu và ký ức của bà về những lời kinh
bà học khi còn trẻ đã mất sạch. Cuối cùng, bà không còn cầu kinh nữa.
Đến lúc Bubbeh ngừng cầu kinh, bà gần như ngừng tất cả những việc
khác. Bà ăn rất ít – bà dành hầu hết mỗi ngày ngồi lặng lẽ bên cửa sổ, và thi
thoảng bà nói về cái chết. Nhưng bà chẳng có bệnh tật gì. Tôi chắc rằng vài
bác sĩ nhiệt tình có thể chỉ ra bệnh suy tim mạn tính của bà và thêm vào đó
là khả năng có yếu tố xơ vữa động mạch, có lẽ vị bác sĩ đó sẽ kê đơn thuốc
với lá mao địa hoàng. Đối với tôi, điều đó giống như việc đề cao hiện tượng
thoái hóa các khớp xương của bà bằng cách gọi nó là viêm khớp mạn tính.
Tất nhiên, nó là chứng viêm khớp, và tất nhiên bà bị suy tim mạn tính,
nhưng chỉ vì sự linh hoạt và dẻo dai của bà đang lụi dần dưới sức nặng của
thời gian. Trong đời mình, bà chưa từng ốm một ngày nào.
Các chuyên viên thống kê của chính phủ và các nhà khoa học y tế lâm
sàng khăng khăng rằng quá trình tuần hoàn chậm chạp và một trái tim già
nua phải được gán cho những tên gọi thích đáng. Tôi không tranh cãi về
điều này, miễn là họ đừng đồng thời khăng khăng rằng khi gán một cái tên
cho tình trạng sinh học tự nhiên thì suy ra nó là một căn bệnh. Giống như tế
bào thần kinh, tế bào cơ của trái tim là một trong những tế bào không thể tái
tạo được – khi già đi, nó sẽ kiệt sức và chết. Các tiến trình sinh học trong
suốt cuộc đời đã và đang thay thế các bộ phần của các cấu trúc đang chết đi
bên trong từng tế bào không còn thực hiện được chức năng của mình nữa.
Cơ chế mà theo đó phần màng tế bào hay cấu trúc nội bào mới được tạo ra
có thể thay thế cho những phần vừa chết do sử dụng quá nhiều cuối cùng sẽ
không thể hoạt động nữa. Sau cả một đời tái tạo các bộ phận, khả năng trẻ
hóa của các tế bào thần kinh và tế bào cơ dần dần mất đi. Chiến thuật tái tạo
liên tục bên trong từng tế bào cơ tim lúc này bị đánh bại bởi một chiến lược
lấn át ồ ạt mà qua đó, quá trình lão hóa đạt được mục tiêu cuối cùng của
