được nhiều gào-mên nước. Trong vài phút chúng tôi thưởng thức tình đoàn
kết thật sự, đó là tình đoàn kết mà nghịch cảnh đã hun đúc nên, không tính
toán, không giả tạo. Trời rất đẹp và ngước mắt nhìn lên, ta thấy xa xa những
cánh đồng, những nông trại, tất cả những gì để mơ mộng. Chúng tôi mới
vừa bắt đầu làm quen nhau thì một hồi còi đã dựng mọi người đứng dậy.
Bốn tên Kapo (tù nhận được chọn làm cai) đến đưa chúng tôi đi khuân
gạch, đó là “lễ nghi” tiếp đón đồng thời để cho chúng tôi “làm quen” với
sinh hoạt của trại. Phải bươi móc, tìm kiếm trong các ngôi nhà đổ nát, tất cả
gạch ngói còn có thể xử dụng lại được và vừa vác vừa chạy đến chất vào
một đống cách đó chừng 50 thước. Trong mỗi khu chúng tôi có 100 người,
những người khác được phân phối cho khắp công trường và mỗi người có
phần đau khổ của mình. Chất lên xe, dỡ xuống xe, luôn luôn là vât liệu xây
cất. Bên trong tình hình, có lẽ là có quá dư người, nhưng thật ra có nhiều
người đóng vai trò chỉ huy quá, nhất là bọn lang bạt “gitan” luôn luôn xuất
hiện như là họn tình nguyện khi cần làm bất cứ việc gì ngoại trừ làm công
việc lao tác. Mạnh thế nhờ có quốc tịch Đức, vì bọn chúng đều là người
Đức, chúng đóng vai trò cai thợ, và để được chú ý, với cây gậy trong tay
chúng đến lên giọng khỉ. Gần như toàn thể gia đình chúng đều đã bị tiêu
diệt ở Auschwitz, nhưng ở đây hình như chúng đã bị mất hết nhân tính. Nếu
mỗi người tượng trưng cho một con thú: chó sói, chồn, cừu, bò con, bọn
gitan ở đây hình như đã bị biến thành rắn độc và chúng chiếm tất cả các
chức vụ phụ tá. Tên Kapo đi quanh quẩn, nói chuyện với một tên lính canh
và chiêm ngưỡng bọn phụ tá, giống như một bầy chó con đang chạy theo
chúng tôi không ngừng. Chúng tôi bị chìm ngập trong bụi mù một cách mau
lẹ, chân tay bị phồng dộp, hơi thở nặng nề. Và luôn luôn là những tiếng la
hét mà tôi phải nghe hiểu:
A! A A! Đây không phải là Buchenwald đồ lười biếng, bây được nghỉ
ngơi ở đó, phải làm việc ở đây!
Bọn chúng theo đuổi trù ếm đặc biệt tù nhân người Nga, và chửi bới họ
một cách dữ dằn, nhưng khi thấy chữ “F” trên dấu hiệu hình tam giác,
chúng làm bộ ra vẻ chăm sóc. Tôi đâu có biết rằng tù Pháp thường nhận
được đơn kiện. Tôi nói với chúng về những “Pakétt” (Bưu kiện) về sô-cô-
