- Nầy cầm lấy, đây là vũ khí của các anh, tôi muốn thấy nó bị gãy đều
đều.
Mỗi tù nhân thuộc viên được y phát cho một cán xẻng mới do các tên phụ
tá ôm đến.
Không trông thấy tôi đứng đầu hàng người thuộc “lực lượng trật tự”, y
gọi tôi và ngạc nhiên thấy tôi không cầm gì cả. Tôi biết trước sẽ chuốc họa
vào thân nhưng tôi vẫn cứ thử giải thích rằng tôi không biết xử dụng thứ
dụng cụ nầy và dẫu sao cho đến lúc đó tôi thấy nó mang lại hậu quả bất lợi.
Y không để cho tôi nói hết, và bọn thân cận tự hỏi không hiểu sao tôi dám
thảo luận thay vì tỏ ra bảo một làm mười để củng cố địa vị. “Ngày mai anh
sẽ đi lao tác”. Đó là một tiếng gầm gừ rít vào lỗ tai tôi và tôi có cảm tưởng
là vừa tránh khỏi bị đánh. Có lẽ là nhờ Montmartre, một sự hổ thẹn không
đâu đã ngăn cản y làm vậy. Lẽ dĩ nhiên, tôi có thể tạo cho mình một chức
nghiệp ngon lành bằng chiếc cán xẻng.
Đây không phải là lần cuối tôi bị rơi đài. Phải, rồi lại thoát ra, và phát lặp
đi lặp lại để in điều đó. Nhưng đêm đó, khi tôi nằm dài ra với chiếc bao tử
trống rỗng, đầu óc tôi toàn mầu đen tối và trong tận cùng sâu thẳm của bóng
tối, một con số chợt hiện ra trong trí nhớ của tôi: hôm đó, tôi vừa đúng hai
mươi bảy tuổi.
Hình ảnh lúc hai mươi tuổi tròn lúc đi thi hành quân dịch, với một vài ảo
tưởng và, tại sao không thừa nhận, một vài phấn khởi trong lòng, so với bây
giờ sao có vẻ xa vời quá.
Là con dân một nước, phải rời ghế nhà trường lúc còn trẻ, nhưng vì ưa
thích và vì không được cuộc đời ưu đãi lắm và, đúng hơn vì ăn uống thiếu
thốn, thì trại binh tượng trưng cho một thứ trường trung học lớn, nơi đó
người ta được ở, được ăn miễn phí. Tuy nhiên, thất vọng biết bao nhiêu!
Chaumont-sur-Marne, một thành phố tỉnh lẻ một vài quán rượu, hai rạp
chiếu bóng, và một nhà chứa. Toàn thể như bị bao phủ bởi một tấm vải liệm
âu sầu và hung dữ. Hai năm đần độn, chìm ngập trong rượu chát đỏ của các
câu lạc bộ trại binh.
