giờ và bọn lính canh đã làm nhiệm vụ với một kỷ luật không thay đổi. Tuy
nhiên trong công việc tại công trường, đã có chuyện lạ, nhiều kỹ sư dân sự
vắng mặt và người ta còn lưu ý đến sự biến mất của một trong nhưng tên SS
trong ban chỉ huy trại. Dấu hiệu đầu tiên của sự tan rã. Đối với chúng tôi,
điều bất tiện nhất là thấy quân Mỹ đến ban ngày, bởi vì trong khi chúng tôi
vắng mặt, các cuộc âm mưu vận động của bọn người bị chúng tôi kêu án có
thể xảy ra lại trại tập trung với quân đội giải phóng. Nhưng vẫn không có gì
xảy ra buổi sáng lẫn buổi chiều. Vài phút trước cuộc tập họp vào xế chiều
tôi gặp được Gustave, và tôi chú ý trên cái giá hành lý sau chiếc xe gắn máy
của anh ta có buộc một chiếc va-li. Như thường ngày, thì tôi không dám rút
ra một kết luận nào về sự kiện đó, nhưng hôm nay chắc phải có lý do quan
trọng. Có lẽ anh ta đọc được tư tưởng của tôi, vì vừa đi anh ta vừa nói:
- Đúng rồi, tôi phải đi, quân Mỹ có thì đến trong vài giờ nữa. Chúng tôi
thua trận, nhưng giữa Đồng Minh với nhau, các anh sẽ choảng nhau.
Tôi chỉ quan tâm đến lời thú nhận bại trận và những chữ “Chúng tôi thua
trận” làm êm dịu tai tôi. Tôi hiểu điều đó còn hơn chính anh nữa, nhưng đây
là lần đầu tiên tôi nghe chính miệng một người Đức nói câu đó. Tôi chạy đi
báo cho anh em trong biệt đội rõ như là một tin bất ngờ. Thật ra, nhiều
người không hình dung nổi tình hình thật sự ra sao và vẫn còn tự hỏi liệu đó
có phải là sự thật không. Từ ngày chiến tranh khởi đầu, sự thật đã bị gia
thêm nhiều mắm muối quá và bị xâm phạm trắng trợn đến nỗi phần đông tù
nhân đều biến thành tiên tri trong nhiều lãnh vực. Trên con tàu đưa về trại
vào tối thứ hai, Raymond, người sản xuất rượu nho, người có thể kể một lúc
20 thực đơn không lầm lẫn, rỉ tai tôi: Nầy! Không thể nào có chuyện ở gần
quá được. Nhìn xem! bọn lính canh hành động đúng y như năm ngoái.
Sự kiện là vừa về đến trại, trong lúc chúng tôi bí mật nghĩ rằng sẽ gặp
chuyện thay đổi, thì lại không có gì mới lạ cả. Những tin đồn mâu thuẫn
nhau lan tràn trong các khối, trong đó có tin đêm nay, đêm thứ hai rạng thứ
ba sẽ là đêm sau cùng của chúng tôi, vì mọi chuyện đã sẵn sàng để đưa
chúng tôi vào cõi chết. Dẫu sao tin tức nầy có thể không có gì là có tính
cách tưởng tượng cả, về phần chúng tôi, chiểu theo những quyết định đêm
