Marcel cho anh ta biết là chúng tôi cần chiếc bật lửa ấy cũng như cần cặp
giò của chúng tôi, anh ta ngần ngại.
- Nó là một kỷ niệm của vợ tôi, - anh ta bảo, và anh ta khẩn cầu chúng tôi
khi nào đi ngang qua đây trong đêm, bởi vì đó là con đường chúng tôi phải
đi, hãy để lại chiếc bật lửa trong một góc hầm mà anh hấp tấp lấy cán cuốc
để làm dấu cho chúng tôi nhớ địa điểm.
Marcel, đôi khi thiếu ngoại giao, đã vấp phải một sơ hở khi muốn, xác
định rằng chúng tôi còn cần dùng đến chiếc bật lửa trong nhiều ngày nữa.
Nhưng tôi đã không để cho anh nói hết lời:
- Chắc chắn rồi, - tôi nói với ông bạn người vùng Bretagne cứng đầu còn
hơn cả Marcel nữa, thông cảm với anh, đây là quà của bả mà. Chúng tôi sẽ
trả lại anh, đừng sợ mất.
Và cùng lúc đó tôi nghĩ: “Tội nghiệp anh bạn, nếu anh biết rằng tôi bất
cần kỷ niệm của vợ anh. Người ta vừa nói với anh về cả triệu người chết
mất xác trong những điều kiện rùng rợn, trong đó có người Pháp, những
người Bretagne như anh. Tôi đã ở đó với một người đồng hương của anh,
người mà anh được nói chuyện thoải mái, và người đã giải thích với anh
rằng chúng tôi chỉ có một mẩu bánh mì trong bụng từ bốn hôm nay, rằng
tính mạng chúng tôi đang bị đe dọa sau khi trốn thoát khỏi địa ngục trên
chiếc xe lửa, rằng chúng tôi còn ba người bạn đang bị lạnh cóng trong rừng
và phải già người đi vì chờ đợi chúng tôi, và chỉ vì người ta xin anh độc có
chiếc bật lửa, mà anh, người có quyền ăn mỗi ngày năm bữa trong nông
trại, và có thể ngủ cả với bà chủ hay con gái bà, anh lại còn ngần ngừ do
dự”.
Nếu anh ta còn cho tôi chiếc bật lửa, cái đó lại có vẻ công bình hơn nữa,
mặc dù tôi đã hứa trả. Chính tôi đã giữ nó khiến anh ta bối rối, và suýt nữa
tôi bật cười. Quà kỷ niệm của vợ anh ta chỉ là một cục sắt thê thảm đáng giá
ba quan trước chiến tranh. Đồng ý một món kỷ niệm là vô giá, như người ta
vẫn nói, nhưng sau thời gian ở Ellrich, sự tương phản quá thật quá lớn lao.
Để hoàn toàn làm cho anh ta yên tâm, vì anh ta cứ liếc mãi vào tài sản
của mình mà tôi đang nắm chắc trong tay phải, tôi đọc cho anh nghe một
