Trong toa xe, khi đêm đến, mọi người đều ngủ say. Chúng tôi thì tiếp tục
chuyện trò nho nhỏ. Tàu chạy ngang qua Ba-lê vào lúc rạng đông, vì phải
làm cách nào cho người khác không trông thấy chúng tôi, và chúng tôi đến
Compiègne sáng ngày 20 tháng giêng. Trời mưa, và dân chúng đứng trên
sân ga, không áo choàng, nhìn chúng tôi đi qua. Sau khi kiểm điểm, viên
chỉ huy nói với giọng ngọt ngào rằng ông ta tin tưởng chúng tôi không để
xẩy ra chuyện gì giữa nhà ga và trại tập trung ở bên kia thành phố. Chúng
tôi sắp hàng năm đi tới, lính gát bao xung quanh, nhưng với khoảng cách
khá xa. Rõ ràng là tình trạng thuận lợi đáng thử lắm, những con đường mỗi
bên, những nhà đổ nát vì bom, nhưng trước hết phải tạo ra một sự hỗn loạn,
như đó mới dễ trốn thoát được. Phải trải qua nhiều thử thách khác với các
thử thách mà chúng tôi chịu đựng mới dám mạo hiểm như thế. “Nói cho
cùng, mỗi người đều tự nhủ, làm việc ở Đức hay ở Pháp cho tổ chức;
“Todt” cũng giống nhau cả, và sự dễ dàng đã được tâm trí chấp nhận mau
hơn là sự mạo hiểm. Một hàng rào đã xuất hiện, một hàng rào nữa, trại tập
trung đến gần. Cơ hội vẫn còn đến trễ. Ừ, thì sẽ tẩu thoát trên chuyến tàu
đưa chúng tôi sang Đức vậy. Họ biết rõ những gì họ đã làm khi để chúng tôi
thiu thối trong xà lim hàng mấy tháng, Ở đó thoát ra với vẻ mệt nhọc, chúng
tôi bước đi một cách vô thức, bước đi mãi, và đi vào trại Compiègne, như
một bầy cừu.
Sau khi bị đếm đi đếm lại, mỗi người chúng tôi nhận một thẻ bài có số và
đi về phía khu vực dành cho những kẻ mới đến. Họ là những người bị bắt
khắp nơi trên đất Pháp, nơi đây người ta có thể nghe hầu hết các giọng nói
địa phương đặc biệt. Trong khi trà trộn tham dự vào câu chuyện của các
nhóm, những cựu tù nhân ở Montluc được chú ý mau lẹ; họ chịu đựng sự
đầy ải tồi tệ nhất.
