- Ở đây, anh ta nói tới tôi, công việc của chúng ta là canh chừng không để
cho bọn SS bắt gặp chúng ta thình lình. Cố nhiên là phải làm việc tối thiểu
và cặp mắt cũng làm việc y như tay chân.
Người Kapo nầy thật đặc biệt, bởi vì các đồng nghiệp của anh ta không
đáng giá bao nhiêu.
Chúng tôi chầm chậm đi lên dốc, trên đó các tòa nhà và dãy trại được xây
dựng thật ngay hàng. Những con đường ít bị đông giá trở thành các con
sông toàn bùn, đưa đến các dãy trại đó.
Càng đi tới, đoàn người càng dãn ra bởi vì chúng tôi không theo kịp nhịp
bước của những người đi đầu, và họ đã đến quảng trường của trại tập trung,
nơi đây, mỗi sáng các biệt đội tập họp lại và buổi tối, điểm danh tổng quát.
Được xây dựng trên một triền nghiêng của một cao nguyên mang tên
Buchenwald (rừng cây dẻ gai), khu vực dành cho tù nhân gồm có 60
“khối”, cộng thêm với các cơ sở khác như nhà bếp, nhà tắm đã được kể ở
đoạn trước. Từ nơi điểm danh nầy, người ta có thể nhìn bao quát tất cả các
khối. Trong thời tiết lục địa khắc nghiệt nầy, bị gió lộng tứ phương, bốn
phía rừng cây bao bọc, toàn thể khu vực trông thấy được, đã gợi trong trí
hình ảnh một thành phố tại Alaska
[9]
, tuy nhiên các hàng rào kẽm gai cùng với các chòi
canh vĩ đại lại nhắc nhở thật mau đến hình ảnh một nhà tù lại Sibérie thời Nga hoàng được canh tân
hóa. Một loại kiến trúc có vẻ dân sự chạy viền theo phân đất trên cao và nằm hai bên cổng chính mà
chúng tôi đã được đưa vào tối hôm trước. Viên chỉ huy trại cũng như lực lượng canh phòng trú ngụ
tại các ngôi nhà đó. Trên tầng thứ nhất, tại một bao lơn chính giữa được xây cất đặc biệt, có nhiều
quân canh với đèn pha và đại liên, canh phòng thường trực. Người Kapo đến trình diện toán gát và
một lính canh ngồi sau một ghi sê, anh ta nói sao khi dở nón ca lô: “Bao nhiều người đây cho công
tác tạp dịch đó”. Sau khi đếm chúng tôi, một tên SS mở cửa, Chúng tôi thấy trại của chúng tôi chỉ là
1/4 hay 1/3 toàn diện khu vực bên ngoài. Ở đấy có các nhà máy, nhà kho và tù nhân làm việc, ngoài
ra là các trại lính dành cho các tân binh SS và lớn đến nỗi có thể nhận nhiều sư đoàn cùng một lúc.
Các bãi tập, các săn bắn cũng được thiết lập trên khu cao nguyên. Phải đi qua đấy mới đến triền dốc
bên kia, nơi đó chúng tôi thấy một hầm đã lộ thiên vĩ đại. Thường thường bầu trời có màu xám xịt và
thấp, lại thêm địa điểm buồn tẻ, che khuất chân trời. Nhưng khi ánh sáng lợt lạt mùa đông ló dạng,
người ta có thể thấy xa tít mù một thung lũng gồm nhiều làng mạc dân chúng. Trong tầm mắt có thể
nhìn thấy được, không có một dấu hiện nào chứng tỏ có hoạt động của con người, tất cả như đều bị
đông cứng lại. Một con đường chỉ đo bàn chân của tù nhân vạch nên, đưa đến hầm đá, nơi đó đã có
các toán lấy đá. Công việc của chúng tôi rất đơn giản, mỗi người nhặt một viên đá. Những người đi
đầu ngồi chờ cả toán đến đủ. Những người già cả chịu đựng hàng ngàn khổ đau; nếu mặt đất không
