*
Tháng 5 năm 1944 đã đến, và thời tiết tốt kéo dài. Nhiều lần chúng tôi đã
chào mừng các phi đoàn “Liberator” tiến về hướng Leipzig, Iéna, Dresde,
và các cuộc không tập hình như đã gia tăng. Tuy nhiên các cuộc oanh tạc
không tăng nhiều hơn tin vịt lan tràn trong trại, và đã có cả các cuộc đánh
cá được tổ chức. Một người trong bọn tôi đã quả quyết là Đồng Minh đã đổ
bộ rồi và quân Đức sợ không dám loan báo vì làm như thế tức là làm cho
phòng tuyến của họ sụp đổ và có thể là làm cho một cuộc cách mạng bùng
nổ. Ngay cả trong trại tập trung một vài người không thể sửa chữa được.
Tôi còn có một nguồn tin khác. Một hay hai lần mỗi tuần, một tù nhân
Đức nghe được đài Mạc-tư-khoa và nhờ đó, nhân ngày 1 tháng 5, Wilhelm
Pipck, một trong các lãnh tụ đối lập với chế độ Quốc Xã của Hitler nói
“Chế độ phát xít sẽ bị đánh bại từ đây cho đến 1 tháng 5 năm 1945”. Thành
thật mà nói, khó mà tìm được trong trại hơn năm người không tin tưởng
chiến tranh sẽ chấm dứt trước cuối năm 1944. Tuy nhiên người vừa thốt ra
bản thông điệp kia, không thể nói ẩu tả, vì lẽ từ ba năm nay chiến tranh thật
sự đã bùng nổ ở phía Đông và chắc phải có lý do vững chắc, ông ta mới tin
tưởng một năm nữa. Vậy thì thật sung sướng thay cho những người luôn
luôn hy vọng ba tháng, hay ngay cả hai tháng nữa kể từ khi thời tiết trở nên
tốt đẹp. Không một dòng nước mát nào có thể làm tinh thần họ tỉnh táo
được. Tôi không phải làm việc cực nhọc, và khi bạn bè đến kiếm tôi sau
một ngày mệt nhọc, họ thường sung sướng hơn tôi. Có lẽ suy nghĩ nhiều
quá cũng không tốt thật. Vả chăng, không còn ai đi vào các câu chuyện luân
lý nữa, Luân lý tốt nhất là một chút xúp thừa. Ngay cả các tu sĩ cũng nghĩ
thế, họ có cả một nhóm như vậy. Một người trong số đó mất cả khuynh
hướng sau khi nghe kể chuyện ở Auschwitz. Đó là cả một biến cố nhỏ và
mọi người hỏi ông ta như cả một hiện tượng. “Không, không, không thể nào
có một vị chúa trời được nữa”, ông ta phân bua với mọi người chung quanh.
Những tu sĩ khác vẫn giữ đức tin, nhưng trong óc não họ có nhiều điều đã
bị thay đổi. Họ học hỏi được khối chuyện khi đụng chạm với công việc tay
chân và với một chế độ ăn uống thiếu thốn. Họ đã khổ đau rất nhiều hơn
người khác và một cách tổng quát, họ tỏ ra rất gan dạ và dũng cảm.
