xương gò má cao, đôi mắt sâu, Đồng vẻ ngoài lặng lẽ, khác thường, ẩn bên
trong tính cách mạnh mẽ, các đồng chí coi ông là người lãnh đạo có tiềm
năng. Bị bắt trong hoạt động chống chính phủ tại Sài Gòn tháng 4-1931,
ông bị giam vài năm ở nhà tù Côn Đảo. Sau vài năm trong “chuồng cọp”,
buồng giam đầy tai tiếng rất dã man mà Pháp giam những tù chính trị nguy
hiểm trong thời kỳ thuộc địa, ông được ân xá năm 1937, làm nhà báo trong
thời kỳ Mặt trận Bình Dân.
Cộng sự của ông, Võ Nguyên Giáp, sinh năm 1911 ở tỉnh Quảng Bình.
Giáp cũng xuất thân gia đình quan lại, nhưng ông ngoại của ông đã tham
gia phong trào kháng chiến chống Pháp thập niên 1880. Năm 1924, Giáp
theo học Trường Quốc Học Huế, tính tình sôi nổi và mạnh mẽ, sớm bị cuốn
vào những hoạt động cấp tiến sau khi dự đám tang Phan Chu Trinh. Bị đuổi
khỏi trường năm 1927, ông tham gia Đảng Tân Việt nhưng sau chạy sang
Đảng cộng sản Đông Dương, bị bắt vì tham gia những cuộc biểu tình của
sinh viên ở Huế trong thời kỳ Nghệ Tĩnh nổi dậy. Được thả khỏi nhà tù
năm 1933, ông trở lại đi học, cuối cùng nhận bằng cử nhân luật tại Đại học
Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp, ông không trở thành một nhà cách mạng
chuyên nghiệp mà nhận làm giáo viên sử học tại một trường trung học tư
thục ở Hà Nội. Ở đó ông gặp Nguyễn Thị Minh Giang (Quang Thái), em
gái của vợ Nguyễn Ái Quốc, Nguyễn Thị Minh Khai. Họ kết hôn, Minh
Giang sinh một cô con gái, đồng thời Giáp (bí danh Văn) làm nhà báo của
tờ báo Tiếng Dân của Đảng. Ông cộng tác với Trường Chinh, viết tài liệu
tóm tắt tình hình nông thôn ở Đông Dương. Lúc này dưới sự theo dõi chặt
của cảnh sát, Giáp trở nên say mê lịch sử quân sự, đọc ngấu nghiến nhiều
cuốn sách về quân sự tại thư viện quốc gia thành phố Hà Nội.
Theo chính ông kể, Võ Nguyên Giáp được Hoàng Văn Thụ ra lệnh rời
Hà Nội tới Trung Hoa. Hoàng Văn Thụ, đảng viên trẻ, dân tộc Thổ, được
bầu vào Ban Chấp Hành Trung ương năm 1938 và lúc đó là bí thư Xứ uỷ
Bắc Kỳ. Thụ thường trao đổi với Giáp về vấn đề quân sự, chỉ thị Giáp xem
xét cẩn thận khả năng chiến tranh du kích trong một cuộc chống Pháp trong
tương lai, (điều này không làm Giáp lạ lẫm, vì ông biết rõ chiến thuật
