của người Việt nam - Hoàng Thị Loan tiếp tục công việc đồng áng và nuôi
gia đình.
Mùa xuân năm 1895, Nguyễn Sinh Sắc đi Huế tham gia kỳ thi hội, là bậc
cao nhất trong hệ thống giáo dục Nho giáo. Ông trượt nhưng đã quyết định
ở lại Huế để vào Quốc Tử Giám chuẩn bị cho lần thi tiếp theo. Quốc Tử
Giám bắt đầu có ở Hà Nội từ những năm đầu của nền độc lập dân tộc và là
nơi đào tạo những người muốn ra làm quan được triều đình bảo trợ. Sắc
không đủ tiền trả học phí và cơm trọ nhưng may mắn là trường có một số
học bổng ỉt ỏi đài thọ chi phí ăn ở và nhờ bạn bè giúp đỡ, ông được cấp một
học bổng. Sắc quay về Nghệ An đón bà Loan và hai người con trai vào Huế
mong rằng vợ có thể tìm được việc làm đỡ đần chi tiêu gia đình.
Thời đó, đi từ thị xã Vinh (tỉnh Nghệ An) đến Huế rất gian nan và nguy
hiểm. Chuyến đi kéo dài khoảng một tháng và phải đi qua rừng rậm, núi
cao có nhiều cướp. Đi bằng đường biển nhanh và thuận tiện hơn nhưng một
nông dân nghèo như Nguyễn Sinh Sắc không đủ tiền mua vé thuyền. Do
đó, gia đình đã quyết định đi bộ, mỗi ngày đi khoảng được ba mươi cây số
và đi theo nhóm cùng với những người khác để phòng cướp và thú dữ. Với
đôi chân nhỏ bé, cậu bé Cung mới năm tuổi rất khó khăn mới theo kịp mọi
người nên đôi khi cha cậu phải cõng trong khi kể cho cậu nghe những
chuyện về những nhân vật thần thoại và các vị anh hùng xưa của Việt Nam.
Huế, trước gọi là Phú Xuân, từng là đại bản doanh của chúa Nguyễn trị
vì Nam Việt Nam trong suốt hai thế kỷ nội chiến. Sau khi nhà Nguyễn ra
đời năm 1802, Vua Gia Long đã quyết định dời đô ra đó từ vị trí cũ ở đồng
bằng sông Hồng, chứng tỏ quyết tâm thống nhất nước nhà dưới sự cai trị
của nhà Nguyễn. Một đô thị nhỏ nép mình bên hai bờ sông Hương giữa hai
đồng bằng của hai con sông lớn, đã trở thành trung tâm hành chính sau khi
triều đình rời đô về đó, tuy nhiên kinh đô mới nhỏ hơn nhiều so với kinh đô
Hà Nội xưa (lúc đó gọi là Thăng Long), có lẽ số dân ở đó chưa tới mười
nghìn.
Đến Huế, chắc đã kiệt sức, Nguyễn Sinh Sắc thu xếp tạm trú tại nhà một
người bạn. Tuy nhiên, sau đó cả gia đình chuyển tới một căn phòng nhỏ ở
