phố Mai Thúc Loan, cách tường đông kinh thành không xa trên bờ bắc
sông Hương. Quốc Tử Giám nằm trên bờ nam cách phía tây kinh thành
khoảng ba cây số nhưng Sắc ít khi đến trường mà dành phần lớn thời gian
học tại nhà. Lúc rảnh rỗi ông dạy các con trai và con của những viên chức
trong vùng. Coi trọng việc học hành, đặc trưng cho xã hội Nho giáo, ông
hết sức hối thúc các con trai, khuyên răn học hành chăm chỉ cũng như quan
tâm đến chữ viết của các con. Theo lời hàng xóm, cậu bé Cung đã bắt đầu
rất quan tâm đến thế giới quanh mình, cùng anh trai theo dõi lính triều đình
luyện tập và cố gắng lẻn vào trong kinh thành để xem rõ hơn. Thấy kiệu
vua rời cung trong một dịp lễ hội, cậu trở về hỏi mẹ liệu có phải vua đã bị
thương ở chân hay không. Khi hỏi tại sao lại hỏi như vậy, Cung trả lời rằng
cậu đã nhìn thấy nhà vua được phu khiêng trên kiệu.
Năm 1898, Sắc thi trượt kỳ thi hội lần thứ hai và quyết định tạm thời làm
thầy giáo trong một trường học tại làng Dương Nỗ ngay phía đông kinh
thành. Bà Loan, vợ ông, vẫn sống tại căn phòng nhỏ ở Huế dệt vải và giặt
thuê để kiếm thêm thu nhập cho gia đình. Trường học ở Dương Nỗ được
một phú nông trong làng xây dựng và người nông dân này đã cho phép hai
con trai của ông Sắc học tại đó. Đây là lần đầu tiên hai chàng trai được học
kinh thư chữ Hán.
Tháng tám năm 1900, Sắc được triều đình bổ nhiệm làm giám thị kỳ thi
hương ở Thanh Hoá, một tỉnh lỵ cách kinh thành khoảng năm trăm cây số
về phía bắc. Việc bổ nhiệm này là một vinh hạnh vì cử nhân thường không
được phép làm giám thị. Người con trai cả của Sắc là Khiêm đã tới đó cùng
ông, còn Cung thì ở lại Huế với mẹ. Khi từ Thanh Hoá trở về Huế, Sắc đã
lưu lại làng Kim Liên - quê ông - một thời gian ngắn để xây mộ cho cha
mẹ.
Quyết định này đã phải trả giá đắt. Ở Huế, vợ ông đã sinh con thứ tư, con
trai tên là Nguyễn Sinh Xin (từ xin theo nghĩa đen là ăn xin). Tuy nhiên,
việc sinh đẻ đã làm cho bà yếu đi và với thể trạng vốn đã ốm yếu, mặc dù
đã được một lương y trong vùng chữa chạy, bà lâm bệnh và mất ngày 10-2-
1901. Những người hàng xóm kể lại trong dịp Tết, cậu bé Cung vừa khóc
