lực lượng bộ binh Đồng Minh ở nam Đông Dương từ vĩ tuyến 16 trở
xuống, nhưng trên đường tới Sài Gòn, trung tướng William J. Slim, Tổng
tư lệnh lực lượng bộ binh Anh ở chương trình Đông Nam Á đã thay đổi
mệnh lệnh gửi ông. Gracey được lệnh duy trì luật pháp và trật tự chỉ ở
những vùng trọng yếu của Đông Dương, trừ khi nhà cầm quyền Pháp hoặc
tướng Louis Mountbatten, Tư lệnh tối cao Bộ Tư Lệnh Đồng Minh ở Đông
Nam Á (SEAC) yêu cầu. Trụ sở Bộ Tư Lệnh Đồng minh tại Ceylon, chỉ
huy các hành động Đồng Minh tại nhiều khu vực này trong chiến tranh
Thái Bình Dương. Hàm ý của tướng Slim trao lại nửa phía nam Đông
Dương cho Pháp.
Những điều kiện tại Sài Gòn khi Gracey tới cũng không thuận lợi. Sau
khi Nhật Bản đầu hàng, vấn đề then chốt duy trì luật pháp và trật tự không
còn nữa. Cảnh sát Việt Nam tuần tra thành phố bây giờ không biết phụng
sự cho ai. Ngày 8-9-1945, Trần Văn Giàu kêu gọi dân chúng địa phương
bình tĩnh và sự cộng tác Uỷ ban Nam Bộ, ngay lập tức bị các thành viên
dân tộc chủ nghĩa phê phán, ngay cả một số thành viên của đảng, cũng nghi
ngờ ông là “tay sai” của Pháp. Ngày hôm sau, Uỷ ban này tái cơ cấu, Giàu
từ chức chủ tịch nhường chỗ cho Phạm Văn Bạch, một người dân tộc chủ
nghĩa. Thành phần của Uỷ ban được mở rộng, Việt Minh chỉ chiếm 4 trong
13 chỗ. Ngày 12-9-1945, tù binh Pháp được lính Pháp đi theo Gracey giải
cứu ùa ra đường, đập phá cướp bóc cửa hiệu và tấn công những người Việt
nam. Kinh hãi trước tình cảnh hỗn loạn tại Sài Gòn, Gracey chỉ còn cách
duy nhất ông có thể làm được, ra lệnh quân đội Nhật Bản tước vũ khí của
tất cả những người Việt Nam, đuổi Uỷ ban Nam Bộ ra khỏi dinh Toàn
quyền. Bộ chỉ huy Anh tuyên bố quân đội Anh sẽ duy trì luật pháp và trật
tự cho đến khi chế độ thực dân Pháp được phục hồi.
Nhận chỉ thị từ Hà Nội tránh quân đội Anh tìm cớ can thiệp mạnh hơn,
Trần Văn Giàu và những uỷ viên Uỷ ban Nam Bộ tìm cách ngăn cản bùng
nổ xung đột, nhưng để phòng ngừa Giàu bắt đầu rút những những đơn vị
Việt Minh chủ lực ra khỏi thành phố. Trong suốt mấy ngày sau, lực lượng
Gracey bắt đầu quét sạch quân “phiến loạn” ra khỏi những vị trí trọng yếu.
