Từ năm 1913, mỗi năm nông dân Marốc bị cướp mất 12.500 ha ruộng
đất cày cấy. Từ khi Pháp thắng trong cuộc chiến tranh "vì công lý", con số đó
tăng lên tới 14.540 ha.
Hiện nay ở Marốc chỉ có 1.070 người Pháp mà chiếm tới 500.000 ha
ruộng đất.
Cũng như những người anh em của họ là nông dân An Nam, nông dân
châu Phi phải chịu cảnh cơ cực không thể chịu nổi, phải lao dịch liên miên và
phải gánh những thứ thuế má nặng nề. Sự cùng khổ của họ không sao tả xiết.
Thiếu lương thực nên họ phải ăn những thứ rau cỏ dại hay thóc gạo mục nát,
vì thế mà bệnh sốt, thương hàn, bệnh lao hoành hành trong nhân dân. Ngay
những năm được mùa cũng thấy có nông dân đi bới những đống rác ở thành
thị, tranh thức ăn thừa với chó. Còn khi mất mùa thì xác chết nông dân ngổn
ngang ngoài đồng và trên đường.
Tình cảnh của nông dân ở miền Tây châu Phi và châu Phi xích đạo thuộc
Pháp còn khủng khiếp hơn nữa.
Gần 40 công ty chiếm những thuộc địa này. Họ chiếm tất cả:
ruộng đất, tài nguyên thiên nhiên, cả sinh mạng của dân bản xứ
nữa. Nhân dân bản xứ thậm chí không có quyền làm việc cho mình.
Họ buộc phải làm việc cho các công ty, bao giờ cũng thế và chỉ
được làm việc cho các công ty mà thôi. Để bắt họ phải làm không
công, các công ty đã dùng thủ đoạn cưỡng bức vượt quá sức tưởng
tượng. Tất cả ruộng đất đều bị tịch thu hết. Chỉ có người nào
chịu làm công việc do các công ty ấy đòi hỏi thì mới được một
phần ruộng nhỏ. Ăn uống thiếu thốn đã làm cho họ mắc đủ thứ bệnh
tật và chết rất nhiều, nhất là trẻ con.
Một phương pháp khác là bắt ông già, phụ nữ và trẻ con làm con tin.
Chúng giữ những người này trong những căn nhà chật chội, đối xử tàn tệ,
hành hạ họ, bắt nhịn đói và nhiều khi giết họ nữa. ở một vài địa phương, số
người bị bắt làm con tin thường xuyên lại nhiều bằng số người làm việc để đề
phòng mọi mưu toan của những người làm việc tìm cách chạy trốn. Để công
việc ở các đồn điền khỏi bị đình trệ, người ta cấm dân bản xứ không được cày
