phạm phải là năm 1913 ông Anbe đã dạy cho người An Nam biết rằng
nước Đức đã chiếm Andátxơ - Loren của nước Pháp năm 1871.
Nếu có một đảng độc lập tồn tại, thì đảng này không phải đi ăn xin một
vài quyền tự do, mà thiếu nó thì con người là một tên nô lệ khốn khổ. Chúng
tôi thử làm yên lòng ông Đơvila bằng cách nói rằng, Đảng của chúng tôi nói
với nhân dân Pháp, cũng là nói cả với ông Đơvila.
Cuối cùng, ông Đơvila không thể không biết về mặt quốc tế,
khi người ta nói bình đẳng với nhau, người ta dùng con đường
ngoại giao, chứ không phải bằng con đường thỉnh cầu. Vậy thì giấc
mơ đẹp mà người ta kiêu hãnh đã tìm thấy chìa khóa, tự nó đã tan
tành.
Chúng tôi để cho ông Đơvila với một giấc mơ khác, giấc mơ làm cho
dân An Nam quên đi rằng chỉ với nửa số những luật dân sự mà trước kia
những người Andátxơ - Loren có được dưới sự thống trị của Đức, thì dân An
Nam cũng sẽ đỡ khổ hơn rất nhiều. Đúng vậy, theo ý nghĩa đó thì việc so
sánh Andátxơ - Loren Phổ hoá với Đông Dương Pháp hóa dĩ nhiên là
hại.
NGuyễn ái Quốc
Tài liệu đánh máy, tiếng Pháp.
Bản chụp lưu tại Viện Lịch sử Đảng.
