Nguyễn Xuân Khánh
Hồ Quý Ly
Chương 2
Quan kiểm pháp Nguyên Trừng vừa đi thanh sát Thanh đô trấn về. Người
ngây ngất mệt mỏi nên ông không đi dự hội thề. Buổi sáng sớm người thư
lại tâm phúc vào bẩm công việc, nhưng Trừng không dậy nổi; đến quá trưa
ông mới gượng dậy. Lão bộc pha cho ông một ấm trà, rồi bưng cháo nóng
đến. Ăn bát cháo xong, Trừng mới thấy khỏe khoắn lên đôi chút. Ông ăn
mặc tề chỉnh từ hậu đường bước sang thư phòng.
Bảy năm về trước khi Nguyên Trừng cưới quận chúa Quỳnh Hoa, con Thái
bảo Trần Nguyên Hàng, thái sư Quý Ly định xin vua cắm đất cho người
con cả xây dựng phủ đệ, nhưng Nguyên Trừng xin cho được về ở cùng ông
ngoại.
Dòng dõi họ Phạm vốn là danh y truyền thế. Đời Trần Anh Tông cụ Phạm
Bân làm quan thái y nổi tiếng một thời. Tiếp đến đời con trai cũng làm thầy
thuốc. Cháu cụ Phạm Bân là Phạm Công cũng nối nghề tổ và là danh y
đương thời. Phạm Công đẻ ra Phạm Thị là vợ quan thái sư và là mẹ
Nguyên Trừng. Người cậu ruột của Nguyên Trừng đi hái thuốc ở vùng Yên
Tử, không may bị mưa rừng hãm trong núi, rồi bị lũ cuốn mất tích. Do vậy,
Nguyên Trừng về ở với ông ngoại cô đơn. Điền trang nhà họ Phạm rộng
chừng vài chục mẫu nằm bên hồ Lục Thuỷ. Giữa trang có chiếc ao sen vài
sào nhìn ra hướng đông, bên phải ao sen là nhà ở của Nguyên Trừng, bên
trái ao là nhà thuốc của cụ Phạm Công, còn gọi dược thảo am. Từ ao sen có
con ngòi thông ra hồ Lục Thuỷ. Ông lại cho người lấy đá đẽo gọt bắc cầu
qua con ngòi. Hai bên đường, từ hữu sang tả ngạn ao, trồng hoè, tạo nên
phong cảnh thật thanh u, kỳ thú.
Viên thư lại đã ngồi chờ ở thư phòng, khi thấy Nguyên Trừng bước ra, ông
đứng dậy thi lễ. Nguyên Trừng lặng lẽ ngồi xuống bên cái kỷ. Anh ta nói:
- Dạ bẩm đức ông - Tôi đã cho người đi lấy tin tức ở các nơi.
Nguyên Trừng mệt mỏi gật đầu. Ông lơ đãng, nửa suy nghĩ, nửa lắng tai
nghe. Giọng người thư lại đều đều, vô cảm. Trừng khoát tay nói:
- Xin ông chỉ kể lại những điều đáng chú ý nhất.
