HỒ QUÝ LY - Trang 219

phải thợ gốm mà một danh hoạ nào đó đã mượn chiếc chậu để vẽ một bức
hoạ về loài hoa cao quý. Trong tôi hiểu kiểu vẽ này rất khó. Người nghệ sĩ
phải phóng bút trên xương chậu lúc còn chưa nung. Chỉ vẽ một lần không
thể vẽ lại, vẽ hỏng là hỏng, vẽ đẹp là đẹp. Lúc vẽ, nét mờ mờ nhợt nhạt,
nhưng sau khi nhúng men cho vào lò, nét mờ kia mới hiện lên. Có thể nói
người nghệ sĩ như nhắm mắt lại mà vẽ, thế mà đã tạo ra được những nét
lung linh thật thần diệu.
Trừng tôi gật đầu:
- Có lẽ chiếc chậu này chỉ có một cái độc nhất?
- Đúng là độc nhất vô nhị. Người vẽ vốn một nhà thư hoạ. Sau khi tôi đánh
Chế Bồng Nga trở về, lúc đó ngôi nhà này chưa xây cất, có một nho sinh
mang chiếc chậu hoa đến. Anh ta nói: “Thưa tướng quân, để mừng tướng
quân thắng trận làm cho muôn dân được nhờ, tôi định vẽ một bức hoạ,
nhưng rồi lại nghĩ vẽ tranh trên gốm sứ sẽ bền lâu hơn, nên đã vẽ bức tranh
hoa cúc trên chậu này... để tỏ lòng thành, kính trọng”. Tôi nói: “Chiếc chậu
thật quý?” “Vâng, tôi không vẽ chiếc thứ hai giống thế này nữa. Trên đời
này chỉ có một người như tướng quân, thì chiếc chậu cũng phải là độc
nhất!. Tôi cảm động, mang tiền, lụa ra biếu nhưng anh ta không nhận.
- Thật lạ lùng! Đệ thấy nét vẽ này quen quen, hình như đã gặp nó ở đâu
rồi... nhất là những chiếc lá cúc, à cả những bông cúc hàm tiếu kia nữa.
- Huynh đố đệ đấy?
- Tùng... cúc... trúc... mai... phải, ông Chu Công Đán đứng dưới gốc tùng
già, ông Khổng Minh đang đi trong rừng trúc, ông Tô Hiến Thành đang
ngắm chậu hoa cúc Phải, đệ nhớ rồi, đúng là những bông hoa cúc ấy. Chỉ
có khác là ở bức tranh có những bông cúc đã nở rồi. Đúng, rất giống nét
trong bốn bức tranh tứ phụ mà đệ đã trông thấy ở nhà. Bốn bức tranh
thượng hoàng Nghệ Tôn đã ban cho cha đệ.
Trần Khát Chân giọng bỗng trở nên xúc động:
- Phải! Chính người nho sinh vẽ chậu đã vẽ tranh tứ phụ. Dạo đó Nghệ
Hoàng ốm, thượng hoàng muốn vẽ tranh tứ phụ để ban tặng thái sư. lão
huynh đã tiến cử người nho sinh này. Huynh nhớ, anh ta yêu cầu dọn một
căn nhà nhỏ tĩnh mịch, cấm không cho ai lai vãng. Lại sai đốt trầm liên