đề xuất của Kryuchkov là họ sẽ chiếm Kremlin vào tháng 3/1991. Yakovlev
cố gắng thức tỉnh sự ngớ ngẩn của ông nhưng thất bại.
Gorbachev đôi khi là kẻ thù nguy hiểm nhất của chính mình. Khi ông
cố sa thải Starkov, chủ biên tờ Argumenty i Fakty, ông biến một đồng minh
thành một người chống đối. Với cách làm này, quan hệ mật thiết của ông
với giới trí thức năng động và đầy sáng kiến coi như kết thúc. Ông thường
quá tự tin vào bản thân mình. Ông dập tắt cố gắng của Pavlov và các bộ
trưởng khác muốn chiếm đoạt một số quyền lực của ông vào tháng 6/1991.
Tháng 7/1991, ông cười lớn khi nghe Yeltsin khuyến cáo cơ quan KGB có
thể lắp thiết bị nghe trộm trong phòng. Sự tự tin quá đến nỗi ông không ngờ
KGB đang nghe trộm ông. Việc này xuất phát từ một người chuyên nhận
các mẩu tin vắn hàng ngày từ một tổ chức, cho thấy nguồn của các mẩu tin
là do đặt máy nghe trộm. Ông đọc các báo cáo KGB rất cẩn thận, viết nhận
xét và các điểm cần lưu ý ngoài lề của báo cáo.
Gorbachev khiến ê-kíp của mình chán nản và thất vọng và họ cảm thấy
phẫn nộ. Nhất là Nikolai Ryzhkov, người rất phiền lòng khi bị bỏ rơi vào
cuối năm 1990. Một số người phàn nàn Gorbachev rất cục cằn và không
bao giờ tán thưởng nỗ lực của đồng sự. Ông là người chịu khó lắng nghe,
đặc biệt khi đối thoại với đối tác nước ngoài mà ông quan tâm. Tuy vậy, vào
năm 1990-1991, ông hầu như bỏ ngoài tai mọi lời khuyên của đồng sự.
Người ta có thể bào chữa cho cuộc đảo chính do Kryuchkov, Pavlov,
Yazov và Pugo tiến hành không? Gorbachev cho rằng vì ông bổ nhiệm họ
nên họ phải trung thành với ông. Trong việc này ông đã mắc sai lầm
nghiêm trọng. Sự trung thành của họ không phải cho cá nhân Gorbachev mà
cho Đảng, cho nhà nước. Họ kết luận ông đang làm suy yếu cả hai tổ chức
này nên quyết định phải hành động. Cũng có lý lẽ cho rằng, vì sự trung
thành tuyệt đối của họ với Đảng và nhà nước nên họ mới tiến hành đấu
tranh chống Tổng thống và Tổng Bí thư.
