pháp nào để giành được sự đồng thuận của các dân tộc trên toàn Liên bang.
Chẳng hạn, các quốc gia vùng Baltic đều muốn thoát ra bằng bất cứ giá nào,
còn các nước vùng Trung Á lại muốn ở lại Liên bang bằng bất kỳ giá nào.
Là một người Nga, Gorbachev nhận thấy rất khó hiểu hết nguyên nhân thật
sự khiến các nước cộng hòa không chịu ở lại Liên bang. Với ông, đó là cách
ứng xử không hợp lý. Điều mà ông chưa bao giờ hiểu được là các nhà hoạt
động chính trị trong các quốc gia vùng Baltic đều coi hành vi của họ là hợp
lẽ phải.
Với Gorbachev, giải quyết vấn đề dân tộc không đến nỗi nghiêm trọng
ngay trong năm đầu lên cầm quyền. Ở Ukraine, Vladimir Sherbitsky, Bí thư
thứ nhất Ban chấp hành Trung ương Đảng, vẫn tiếp tục tiến hành bắt bớ các
nhà hoạt động nhân quyền. Một người bảo vệ quyền lợi nhà thờ Ukraine
(nhà thờ bị cấm hoạt động) đã bị tống giam bảy năm tù và năm năm phải
sống lưu vong. Song, làn sóng này bắt đầu lắng xuống vào cuối năm 1985.
Vyacheslav Chornovil, một người bất đồng quan điểm hàng đầu, được thả ở
Yakutia. Những người khác đều được trả tự do năm 1986.
Vấn đề thật sự lần đầu tiên xuất hiện ở Kazakhstan vào tháng 12/1986
và Gorbachev không hề lưu ý đến dấu hiệu mang tính cảnh báo này. Nhà
lãnh đạo cấp cao của nước cộng hòa này, Dinmukhamed Kunaev, là người
ăn mặc lịch sự trang nhã, trau dồi dáng vẻ của Brezhnev với cặp lông mày
to và đen. Đầu tiên ông bám chặt Brezhnev khi ông ta là lãnh đạo Đảng ở
nước cộng hòa dưới thời Khrushchev. Dưới thời Brezhnev, ông này thể hiện
sự tôn sùng thái quá đối với “bản thân” và tự xây dựng cho mình một
vương quốc riêng ở Kazakhstan. Kazakhstan gồm nhiều bộ tộc nhỏ, vì vậy
ông cũng phải chia phần ảnh hưởng của mình đối với họ. Khi Gorbachev
trở thành lãnh đạo, các quan chức hàng đầu trong Đảng là người
Kazakhstan và người Nga bắt đầu phàn nàn với ông về tình hình nước cộng
hòa này. Kunaev phàn nàn với Gorbachev rằng có rất nhiều kẻ gây rối trong
nước cộng hòa của mình và cảnh báo Gorbachev về tham vọng của
Nursultan Nazarbaev, Thủ tướng nước cộng hòa này. Nazarbaev là người
