CHƯƠNG 6. Quyền lực, ủng hộ và chống đối: dư luận, giáo
dục và nghệ thuật
Chế độ tổng tài và Đế chế dường như là giai đoạn buồn thảm của tự do
ngôn luận và sáng tạo văn hóa. Nhiều khi những phạm trù này bị đẩy vào
bước đường cùng. Nó tuyên truyền cho thể chế chính trị thông qua sự kiểm
soát của báo chí, nhà hát, chính sách giáo dục và tận dụng nghệ thuật như
một công cụ. Tất cả đều được sử dụng theo cách này hay cách khác nhằm
tuyên truyền rộng rãi tới công chúng. Tuy nhiên, xét từ góc độ khác, lời
nhận xét này hơi nghiêm khắc. Mặc dù nhà nước có thể can thiệp khắp nơi,
nhưng không thể bóp nghẹt sự sáng tạo. Quan điểm của công chúng và sự
sinh tồn của nghệ thuật vẫn nảy mầm rất tinh tế và kín đáo. Cuối giai đoạn
này, những thành tựu đạt được vô cùng phong phú và có giá trị trường tồn.
Các chiến binh không phải là ngoại lệ, họ cũng có lúc ủng hộ hoặc phản
đối, tuy nhiên lại thường là những lời chỉ trích và đánh giá về Napoleon.
Theo ngôn ngữ nghệ thuật, thế kỷ Cách mạng và thời Napoleon đánh dấu
bước chuyển giao giữa thời kỳ khai sáng và chủ nghĩa lãng mạn. Một số
nhà phân tích xem đây là giai đoạn phôi thai của chủ nghĩa hiện thực sau
này. Nếu nghệ thuật chính thống là sợi chỉ đỏ thì đó chính là khuynh hướng
nhằm ca ngợi sự hùng vĩ lớn lao của đế chế. Trong khi đó nghệ thuật không
chính thống lại là bước chuyển giao từ chủ nghĩa tân cổ điển sang chủ nghĩa
lãng mạn. Mục tiêu tuyên truyền của đế chế là khuấy động tinh thần công
chúng vốn dễ lay động và tái hiện hình ảnh Napoleon dưới ánh sáng huy
hoàng nhất. Chính sách giáo dục nhằm phục vụ yêu cầu thực tế của quốc
gia. Các nhà phê phán cho rằng những chính sách này là sự nịnh nọt, bợ đỡ.
Họ vô cùng phẫn nộ trước sự xâm hại quyền tự do nghệ thuật và tri thức.
Trong giai đoạn này, chúng tôi nhận thấy có sự khác biệt giữa nền văn hóa
chính thống và không chính thống, giữa hoạt động do nhà nước bảo trợ và
những sáng tạo cá nhân. Tuy nhiên, cả hai mảng đều để lại những di sản
