cho là tôi ở đẳng cấp cao hơn những cảm xúc bột phát và làm vợ tôi đau
khổ vì việc này. Vì thế mà tôi đã cứng rắn và cô đơn. Vì thế mà tôi đã làm
nên sự nghiệp và hoàn thành mẫu mực các trách nhiệm của mình.
“Tôi đã nhìn thấy một lần nữa cả cuộc đời mình; tôi bỗng thấy nó
trống trải và vô nghĩa. Rõ ràng là tôi có thể sống khác đi, tôi nghĩ. Nếu cái
việc ấy không xảy ra, trong tôi sẽ có biết bao nhiêu hứng thú và phiêu lưu,
tình yêu và lòng hiệp sĩ, mộng tưởng và sự tin cậy, bao nhiêu cái lạ lùng và
vô biên. Trời ạ, tôi có thể là ai đó khác đi, du khách hay diễn viên hoặc
người lính! Rõ ràng là tôi có thể yêu thương mọi người, cạn chén với họ,
hiểu họ và tôi không biết còn cả những gì nữa! Tôi thấy trong tôi tảng băng
nào đó tan ra. Tôi ngắm hết con tem này đến con tem khác; ở đấy có tất cả,
Lombardie, Kuba, Xiêm La, Hannover, Nicaragua, Philipin, tất cả các đất
nước mà thời ấy tôi muốn đến và bây giờ thì tôi sẽ không đến thăm được
nữa. Trên mỗi con tem là một cái gì đó mà lẽ ra có thể xảy ra nhưng đã
không xảy ra. Tôi ngồi ngắm các con tem suốt đêm và đánh giá cuộc đời
mình. Tôi thấy nó lạ lùng thế nào ấy, nhân tạo và không cá nhân, và lấy làm
lạ rằng cuộc đời thật của tôi đã trở thành sự thực.” Ông Karas phẩy tay.
“Khi tôi nghĩ, tôi có thể thành những người như thế nào, và tôi đã bất công
với thằng Lojzík ra sao…”
Nghe xong câu chuyện, cha Voves thấy rất buồn và thương cảm; có lẽ
ông đã nhớ ra chuyện gì trong đời mình.
“Ông Karas ạ,” cha cảm động nói, “ông đừng nghĩ chuyện này nữa;
chẳng để làm gì và cũng chẳng làm lại được gì, không thể bắt đầu lại được
nữa đâu...”
“Không thể,” ông Karas thở dài và hơi đỏ mặt. “Nhưng các ông biết
không, ít ra thì tôi lại bắt đầu sưu tầm tem!”
