Vào năm 1980, trên mười lăm nghìn người Laponia chỉ có hai nghìn
ba trăm người hoàn toàn sống bằng việc nuôi tuần lộc. Sau thảm họa
Chernobyl, chỉ còn lại chưa đến một nghìn năm trăm người, vì ngoài con
người, phóng xạ còn nhiễm vào cả một phần lớn đàn gia súc. August
Strindberg
hẳn đã lại kêu lên: Det är synd om människorna (Nỗi bất hạnh
khôn cùng của nhân loại).
Nhưng Sonia Hidalgo và người bạn đồng hành của cô Masi Valkeapää
ở lại chiến trường, và có thể chính là nhờ những người như họ mà nhà nước
Thụy Điển đã sửa sai cái điều kinh khủng: cấm tiếng Laponia trong nhiều
thế kỷ. Ngày nay, người ta dành hai giờ dạy tiếng Laponia mỗi tuần trong
các trường học ở Laponia, thế vẫn còn quá ít để duy trì nền tảng của một
nền văn hóa.
Kiruna là một thành phố đẹp đẽ mà khi nhìn từ trên cao xuống vào
mùa đông nó gợi lên một vệt đỏ nhạt tinh tế trên một nền đồng đều mờ tối
do tuyết và bóng đêm tạo ra. Mùa hè, trái lại, ta có ấn tượng về một thành
phố vui nhộn bao quanh là bức phong cảnh của màu xanh mãnh liệt, điểm
xuyết rải rác hàng trăm hồ và sông suối.
Trời lạnh cắt da cắt thịt. Âm hai mươi tám độ, nhưng bộ quần áo cách
nhiệt thuê ở Stockholm rất hiệu quả, và tôi bắt đầu cất bước tìm kiếm hai
kỷ niệm.
Trong thành phố có đặt trụ sở của nhiều tổ chức khoa học chuyên
nghiên cứu về cuộc sống trong những điều kiện cùng cực đến vậy và về sự
mong manh đáng ngạc nhiên của vùng đất rộng lớn này. Các cửa hàng bày
bán tất cả những mốt và công nghệ mới nhất cho những người thợ hầm khai
thác sắt dũng cảm đang đào kiếm lòng đất lạnh giá này ở độ sâu bảy trăm
mét. Cuối cùng, gần nhà ga, tôi tìm thấy một trong những kỷ niệm của
mình.
