118
Fyodor Dostoevsky, Anton Chekhov, Turgenev? Ai có thể
hơn những người khổng lồ này? Không nước nào đã tạo ra
các nghệ sĩ vĩ đại thế. Nếu người ta phải quyết định mười
nhà tiểu thuyết vĩ đại của thế giới, thế thì năm người sẽ là
người Nga - nhưng là trước cách mạng.
Sau cách mạng, đột nhiên hoạt động thơ ca sụp xuống.
Đất nước của Dostoevsky và Tolstoy và Maxim Gorky và
Turgenev đơn giản biến mất khỏi trái đất. Nó thôi tạo ra loại
người đó, phẩm chất đó; nó thôi soải cánh lên cao. Chủ
nghĩa cộng sản bị áp đặt, cái nhìn tập thể bị áp đặt. Bây giờ
mọi nhà thơ đều phải phục vụ chủ nghĩa cộng sản, mọi hoạ
sĩ đều phải phục vụ chủ nghĩa cộng sản, mọi ca sĩ đều phải
hát bài hát ca ngợi chủ nghĩa cộng sản. Bây giờ chính phủ là
nhân tố quyết định về cái gì là văn học đúng và cái gì là
nghệ thuật đúng và ai là nhà thơ đúng. Các quan chức ngu
xuẩn của chính phủ sẽ quyết định - những người chả có ý
tưởng nào về thơ ca. Nếu họ có bất kì ý tưởng nào về thơ ca
ngay chỗ đầu tiên họ chắc đã không là quan chức chính phủ
chút nào.
Nghĩ về người thu thuế, đại biểu chính quyền, uỷ viên
hội đồng - bạn có cho rằng những người này có thể có ý
tưởng thơ ca không? Họ dường như là các thế giới tách rời.
Và những người đã đọc Marx và Engels và Lenin, họ có thể
có ý tưởng nào về thơ ca không? Marx là người vô thơ ca
thế trong các bài viết của ông ấy, đọc ông ấy sao mà nhạt
nhẽo thế. Tôi đã trải qua tra tấn này, cho nên tôi nói với bạn
từ kinh nghiệm của tôi. Ai đã đọc Das Kapital? Nó xấu thế,
người ta thực sự cần can trường để đi qua nó; bằng không
hai hay ba trang giấy là đủ và người ta cảm thấy bị kết thúc.
Ngay cả những người cộng sản cũng không đọc nó! Tôi biết
- nhiều người bạn tôi là người cộng sản và họ đã không đọc
nó. Chỉ có nhạt nhẽo, chán ngán - chẳng cái gì thơ ca trong
nó, chẳng cái gì đẹp trong nó.
