17
Hoàng-ðế hỏi rằng :
--. Bổ tả như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Chí hữu dư thời tả bỏ huyết ở huyệt NHIÊN-CÂN (tức là NHIÊN-CỐC, và vinh huyệt thuộc Túc Thiếu-âm).
Bất túc thờ bổ huyệt lưu (tức kinh huyệt thuộc Túc Thiếu-âm).
--. Thích từ lúc huyết khí chứa dồn như thế nào ?
--. Thích ngay ở chỗ « ñộng » tại cốt tiết, nhưng ñừng ñể trúng kinh, tà sẽ hư suy ngay.
Hoàng-ðế hỏi rằng :
--. Tôi ñã ñược nghe cái hình về hư thực rồi, vậy xin cho biết vì ñâu mà sỉnh ra ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Huyết khí ñã dồn, âm dương cùng xung ñột nhau ; khí loạn ở vệ, huyết nghịch ở kinh, huyết khí ở lìa sẽ
sinh ra một thực một hư.
(1)
(1)-. ðây là nói về 5 loại hữu dư, bất túc trên kia ñều do huyết khí cùng dồn vào nhau mà sinh ra, cho nên khí dồn vào
huyết, huyết dồn vào khí, ñó là do khí huyết cùng dồn vào với nhau – DOANH là Âm-khí ; huyết do ñó mà sinh ra ; VỆ là
Dương-khí, hãn (mạnh tợn) hơn Doanh-khí. Âm huyết dồn vào Âm-khí, thời khí loạn ở VỆ, mà cái huyết ly cư kia sẽ là thực, còn
hư thời lại là ở khí. Dương-khí dồn vào âm-huyết, thời huyết nghịch ở Kinh, mà cái khí ly cư kia sẽ là Thực, còn hư thời lại là ở
huyết. ðó hư thực sinh ra là như vậy.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Huyết dồn vào Âm, khí dồn vào Dương, nên phát thành KINH CUỒNG
(1)
Huyết dồn vào Dương, khí dồn vào Âm, sẽ thành chứng NHIỆT TRUNG
(2)
.
(1)-. ðây nói về Âm-dương của huyết phận và khí phận. Khí phận ở ngoài mạch là Dương, huyết phận ở trong mạch là Âm.
Âm huyết ñầy ở ngoài, Dương khí rót vào trong, thế là âm dương quân bình. Nếu huyết dồn vào Âm, thời âm sẽ thịnh mà huyết
thực. Tâm chủ về huyết mạch, cho nên âm thịnh thời KINH ; khí dồn vào Dương, thời dương thịnh mà khí thực, dương thịnh
thời phát CUỒNG.
(2)-. Huyết dồn vào Dương thời Âm sẽ hư mà sinh chứng NỘI NHIỆT – Khí dồn vào Âm thời dương khí thịnh ở bên trong
mà thành chứng NHIỆT-TRUNG.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Huyết dồn lên trên, Khí dồn xuống dưới, sẽ thành chứng Tâm phiền, uất, hay nộ -- Huyết dồn xuống dưới, khí
dồn lên trên, tinh thần sẽ loạn mà hay quên.
--. Huyết dồn vào âm, khí dồn vào dương thời như thế !. Còn huyết khí ở lìa nhau thời thế nào là thực, thế nào
là hư ?
--. Huyết khí là một thứ : “Hỷ ÔN mà ố HÀN” . Hàn thời ngưng trệ mà không lưu thông ; Ôn thời sẽ tiêu tan
mà lưu thông. Vậy nên, nếu khí dồn vào, sẽ thành huyết hư, mà huyết dồn vào sẽ thành khí hư
(1)
(1)-. TRIỆU HOÀNG hỏi :
--.
Huyết dồn vào âm thời khí cũng dồn vào dương, cho nên nói : “Huyết khí ly cư” , tựa như huyết khí ñều là “thực”. Vậy
mà trên ñây lại nói: “huyết dồn là khí hư, khí dồn là huyết hư....” cả 2 ñều là hư, là vì sao ?
-- “huyết dồn vào âm” là nói huyết dồn mà khí không dồn. Huyết dồn vào âm thời âm thịnh mà hàn, hàn thời khí ở trong
huyết cũng rít mà không lưu hành ñược. Nói: “khí dồn vào dương” là nói khí dồn mà huyết không dồn. khí dồn vào dương thời
dương thịnh mà nhiệt. Nhiệt thời cái huyết ở khí phận cũng tiêu thước mà không còn nữa. Cho nên nói : “khí dồn thời không có
huyết, huyết dồn thời không có khí”.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi rằng :
--. Ở trong con người chỉ có khí với huyết mà thôi. Giờ Phu-tử lại nói : “huyết dồn là hư, khí dồn là hư.....” vậy
là không có “thực” chăng ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. “hữu” thời là thực, “vô” thời là hư, cho nên khí dồn thời không có huyết, huyết dồn thời không có khí. Giờ
huyết với khí cùng trái nhau nên ñều là hư.
LẠC với TÔN LẠC ñều chuyển du vào KINH ; huyết với khí dồn, thời sẽ là THỰC. Huyết cùng với khí dồn cả lên
trên thời là ðẠI-QUYẾT. Quyết thời bạo tử. Nếu khí trở lại thời sống, không trở lại thời chết.
(1)
