23
thừa. Mỗi năm tính ñược 6 ngày « sóc hư » 5 ngày « khí doanh » và linh 25 khắc. Tính những ngày « khí doanh, sóc hư »
trong vòng 2 năm, sẽ tích ñược thừa 225 ngày. Vì vậy 3 năm thời 1 lần nhuận, 5 năm thời 2 lần nhuận. Trong vòng 19 năm có
7 lần nhuận, lại còn thừa 3 ngày có lẽ nữa.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Xin cho biết « tuế-hậu » như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Nhật ñi 1 vòng, Thiên-khí bắt ñầu từ khắc thứ 1. Nhật ñi 2 vòng, Thiên khí bắt ñầu từ 26 khắc. Nhật ñi 3
vòng, thiên khí bắt ñầu từ 51 khắc. Nhật ñi 4 vòng, thiên khí bắt ñầu từ 76 khắc. Nhật ñi 5 vòng, thiên khí lại bắt
ñầu từ khắc thứ 1. ðó gọi là 1 KỶ.
(1)
Vậy nên, về những năm DẦN, NGỌ, TUẤT : khí, hội giống nhau ; những năm MÃO, VỊ, HỢI, khí hội giống
nhau ; những năm THÌN, THÂN, TÝ, khí hội giống nhau ; những năm TỴ, DẬU, SỮU, khí hội giống nhau. Cứ như
thế, cuối cùng mà lại bắt ñầu.
(2)
(1). Tiết trên nói về « KỶ BỘ » của 6 khí. ðây lại nói về cái khí trong 1 năm ñể ứng với cái số Chu-thiên. Chu thiên 365 ñộ
và ¼ của ñộ. Nhật, mỗi ngày vòng quanh trái ñất 1 vòng, lại quá ra 1 ñộ. Mỗi năm « KỶ » 365 ñộ linh 25 khắc. Vậy là Nhật ñi
một năm, một chu thiên mà lại bắt ñầu ñi ñến « chu » (vòng) thứ 2. Bốn năm cộng tiết doanh ñược 100 khắc ñể làm 1 KỶ.
(2). ðây nói về Thiên-số với ðịa-chi hội ñồng. Nên một 4 năm là 1 kỷ. Những năm DẦN, NGỌ, TUẤT, ñều chủ về Nhật ñi 3
chu, mà khí giờ bắt ñầu từ 51 khắc. Những năm MÃO, VỊ, HỢI, ñều chủ về Nhật ñi 4 chu, thiên khí bắt ñầu từ 76 khắc. Những
năm THÌN, THÂN, TÝ, ñều chủ về Nhật ñi 4 chu, thiên khí bắt ñầu từ 1 khắc. Những năm TỴ, DẬU, SỮU, ñều chủ Nhật ñi 2
chu, thiên số bắt ñầu từ 26 khắc. Bốn lần « hội » mà ðịa-chi ñã chu, cuối cùng rồi lại bắt ñầu.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Xin cho biết công dụng như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Nói về Trời phải cầu ở BẢN, nói về ðất phải cầu ở VỊ, nói về Người phải cầu ở KHÍ-GIAO
(1)
--. Thế nào là KHÍ-GIAO ?
--. Cái vị trên dưới, khí giao ở giữa, tức là nơi ở của người. Cho nên nói : Ở trên Thiên-khu thiên khí làm chủ ;
ở dưới thiên khu ðịa khí làm chủ ; trong khoảng Khí-giao thời người theo ñó, muôn vật cũng theo ñó.
(2)
--. Thế nào là SƠ và TRUNG ?
--. Sơ, phàm 30 ñộ có lẻ. Trung-khí cũng như vậy
--. Sơ, trung ñể làm gì ?
--. Là cốt ñể chia rẽ Trời và ðất.
--. Xin cho biết rõ.
--. Sơ, thuộc về ðịa-khí. Trung, thuộc về cả Trời và ðất.
(3)
(1). «
ở trên Thiên-khu »
là nói : bầu trời bọc lấy ñất mà trái ñất ở trong bầu trời. Người với muôn vật cùng sinh ra ở
khoảng «
hai khí cùng giao với nhau »
của Trời ðất. Người và vật nhờ ñó mà sinh trưởng, lão tráng….
(2). Nửa năm về trước, khí Trời làm chủ, mà cái « sơ khí » của tư thiên, lại bắt ñầu từ bên tả của ðất, nửa năm về sau,
ðịa-khí làm chủ, mà cái « sơ khí » của Tại-toàn, lại bắt ñầu từ bên hữu của Trời. ðó là trên dưới cùng giao. Mà ở trong một khí,
lại có chia ra sơ và trung, và có lẻ nữa, ñều chủ 30 ngày, linh 43 khắc 7 phân 5 ly. ðất chủ về sơ khí, Trời chủ về Trung-khí.
Vậy là ở trong một khí mà cũng có sự giao hội của trời ñất, âm dương. Cho nên nói rằng : «
trong âm có dương, trong dương
có âm ».
TRƯƠNG-NGỌC-SƯ
nói : «
cái khí Tư thiên tại toàn, ñều bắt ñầu từ sơ khí của ðất, mà cuối cùng ở trung-khí của người »;
cho nên trên nói : « sơ là ðịa-khí » . – lại như : cái khí tư-thiên bắt ñầu từ bên tả của ðất. thế là ở trong ðất mà cũng có Trời.
Cái khí tại-toàn, bắt ñầu từ bên hữu của Trời, thế là trong Trời lại có ðất. ðều là cái diệu dụng của khí-giao.
(3). Thiên khí chủ về giáng, nhưng do thăng mà lại giáng. Thế là cái khí giáng ñó, do ở ðất mà thăng lên. ðịa khí chủ về
thăng, nhưng do giáng mà rồi thăng, thế là cái khí thăng lên do từ Trời giáng xuống. Khí Trời tràn lên ñất, khí ñất bốc lên trời.
Cái khí của trên trời dưới ñất cùng cảm triệu lẫn nhau, nhân thăng mà giáng, nhân giáng mà thăng. Thăng, giáng, không
ngừng, sinh ra biến hoá.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Hàn với Thấp cùng ngộ hợp, Táo với Nhiệt cùng gia lâm, Phong với Hoả cùng chủ tuế, như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
