26
không yên lặng, mây khói tung bay. Người cũng ứng theo ñó, mà sinh ra cái chứng Hiếp-thống và Thổ v.v… XUNG-DƯƠNG là
mạch của VỊ. Vì Mộc dàng (phạm) khiến cho Thổ-khí bị tuyệt, nên mới là chứng bịnh không thể chữa.—Thái-bạch tức là KIM
TINH. Bời tuế-vận thái quá thời Úy-tinh thất sắc mà lây tới cả mẹ. Như Mộc vận thái quá thời CHẤN-TINH thất sắc, vì sao thuộc
Hoả là HUỲNH-HOẶC cũng không còn ánh sáng. Cho nên THÁI-BẠCH lại ñược hiện ra ñể thắng lại nơi gốc. ðó là sự « thừa,
chế » lẫn nhau, ñúng với lẽ tự nhiên vậy.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Tuế thuộc Hoả mà thái quá, thời khí nóng tràn lan ; khiến Kim-phế thụ tà, con người cũng phải ứng theo mà
phát bịnh NGƯỢC (sốt rét, úi), THIỂU KHÍ, KHÁI, SUYỄN, HUYẾT GIẬT, HUYẾT TIẾT, CHÚ HẠ, ÁCH TÁO (cuống
họng ráo), TAI ðIẾC, TRUNG NHIỆT (nóng ở trong bụng) VAI và LƯNG NHIỆT ; trên ứng với sao HUỲNH-HOẶC.
(1)
Nếu quá lắm thời trong bụng ñau, Hiếp chi mãn và ñau, ức, vai, cánh tay ñều ñau, mình nóng, xương ñau, rồi
biến thành TẨM-RÂM.
(2)
Cái khí thâu liễm không lưu hành, cái khí sinh trưởng riêng phát triển ; mưa nhiều, sương xuống, trên ứng với
THẦN-TINH.
(3)
(1). Hoả thắng thời khắc Kim, cho nên Phế-kim thụ tà.—HÀI NGƯỢC, một chứng do Thử, Nhiệt phát sinh. Tráng-hoả làm
hại khí nên Thiểu-khí ; Phế bị hỏa nhiệt nên Suyễn, khái. Phế là nơi tụ hội của các mạch ; Dương-mạch bị thương nên huyết
ràn lên trên, Âm-mạch bị thương nên huyết tiết xuống dưới (do ñại tiểu). Phế là ngọn nguồn sinh ra Thuỷ, vậy cuống họng ráo
là do Hoả nhiệt hun lên Phế ; THẬN khai khiếu lên tai, vì Thuỷ-nguyên kiệt khiến Thận hư mà sinh tai ñiếc ; Trung-nhiệt là bởi
khí nhiệt phạm vào trong kiên-bối nhiệt vì ñó là Phế-du. – HUỲNH-HOẶC là Hoả tinh, Hoả khí thắng nên ứng vào nó. Tất nó sẽ
sáng tỏ hơn lên. Vì là Hoả-vận thái quá. ðó chính là vận niên thuộc các năm MẬU.
(2). Ở trong Ưng, Hung là nơi cung thành của Quân-chủ. Bối thuộc Dương. Tâm là Thái-dương ở trong dương ; cho nên
trong Hung, Lưng, vai cánh tay ñều ñau. Thủ Thiếu-âm Tâm-mạch dẫn ra dưới Hiếp, qua cánh tay tới khuỷ rồi tới bọng tay… vì
thế nên Hiếp chi mãn mà ñau, cánh tay ñau, mình nóng, xương ñau, là vị hoả « cang » mà Thuỷ cũng bị thương.. TẨM
RÂM : ;là một chứng mụn lở phát sinh bởi Hoả -- KIM QUỸ nói : «
chứng TẨM RÂM phát sinh từ chung quanh miệng rồi lây ra
tứ chi thời có thể chữa ; nếu từ tứ chi rồi mới lây vào tới xung quanh miệng,thời không thể chữa.
(3). ðây nói về Kim-khí uất mà Thuỷ-khí phục. Thần-tinh tức là Thuỷ-tinh. Gặp trường hợp ñó thuỷ tinh sẽ sáng tỏ.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Nếu thượng lâm Thiếu-âm,Thiếu-dương, thời lửa bốc nóng, suối nước cạn, mọi vật khô khan.
(1)
Bịnh lại phát ra THIỀM-VONG, CUỒNG TẨU, SUYỄN, KHÁI, thở thành tiếng ; bách xuống thành HUYẾT TIẾT,
TIẾT TẢ không dứt ; mạch Thái-Uyên tuyệt, sẽ chết, không thể chữa. Trên ứng với sao HUỲNH-HOẶC.
(2)
(1). « Thượng lâm » tức là cái khí Tư-thiên, «lâm » lên Tuế-vận, tức là một năm thuộc về Thiên-phù. Về năm MẬU-TÝ,
MẬU NGỌ, mà thượng lâm Thiếu-âm ; về năm MẬU DẦN, MẬU THÂN, mà thượng lâm Thiếu dương ; Tư thiên với Tuế-vận cùng
hợp. Hoả khí càng cang, nên suối nước cạn mà muôn vật khô khan.
Án : các Dương niên chủ về thái quá, cho nên chỉ có những năm MẬU TÝ, MẬU NGỌ, MẬU DẦN, MẬU THÂN và BÍNH
THÌN, BÍNH TUẤT là mới có Tư-thiên thượng lâm với tuế-vận cùng hợp. Còn các năm thuộc về Mộc, Kim, Thổ thời không có
thượng lâm.
(2). Dùng chữ « bịnh lại phát ra… » là vì Hoả cang cực mà lại « tự thương » nên mới phát các chứng như sau : THIỀM
VONG (nói mê lảm nhảm) CUỒNG TẨU (rồ dại chạy nhăng) … ðó ñều là biến chứng của bịnh Nhiệt cực. Suyễn, khái, và thở
thành tiếng… ñều do hoả bốc lên hun vào Phế-kim. TÂM chủ huyết mạch dẫn xuống quá ñộ, thời thành ra chứng TIẾT HUYẾT,
hoặc tiết mãi không dứt. THÁI UYÊN là du-huyệt Phế-kim. Hoả cang cực làm cho Phế bị tuyệt, nên chết, không thể chữa.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Tuế Thổ thuộc thái quá, thời mưa nhiều, khí ẩm thấp tràn lan. Con người cũng ứng theo khiến Thận-thuỷ bị tà
gây nên PHÚC-THỐNG, LÃNH QUYẾT, ý buồn bã không ñược vui, thân thể nặng nề, PHIỀN OAN. Trên ứng với
CHẤN-TINH.
(1)
Qúa lắm thời thành ra cơ nhục nhão, chân yếu không tự cử ñộng ñược (NUY) ; dưới chân ñau ; ăn uống kém
sút, phúc mãn, tứ chi rã rời. Biến sinh giữa khi ñắc vị.
(2)
Tạng khí bị phục, hoá khí làm chủ ; sông nước tràn ngập, ñầm khô có cá, mưa gió tơi bời, thối ñất nát cỏ, cá
tép lên cạn ; Phúc mãn, ñường tiết, trường minh (bụng sôi), tả nhiều. Nếu Thái-khê mạch tuyệt, sẽ chết. không
thể chữa. Trên ứng với TUẾ-TINH.
(3)
(1). Ở ðất là hành Thổ, ở Trời là khí Thấp. Cho nên Tuế, Thổ thái quá thời mưa và khí ẩm ướt tràn lan.
