29
(1). Thổ vận bất cập, thời MỘC nó lại thắng, cho nên Phong-khí mới ñại hành, mà Hoả khí của Thổ không còn sao thi hành
ñược chính lịnh của mình nữa. Phàm các chứng bịnh Sôn-tiết, Hoắc loạn vv… ñều là cái bịnh Mộc khắc Thổ mà sinh ra ; « gân
xương lay ñộng » là một chứng hậu do Quyết-âm, Thiếu-dương gây nên. – Thổ-khí bất cập, thời Mộc không còn gì chế lại
ñược. Cho nên tạng khí phạm vào người. Người mắc chứng Hàn trung (lạnh bụng) là bởi thuỷ hàn phạm len, mà Hoả-Thổ bị
suy yếu.
(2). « Phục » ñây là do Thổ yếu, Mộc cang, Kim nó mới báo phục trở lại, nên chính lịnh mới gắt gao…. Phàm bịnh hung,
hiếp vv… ñều bởi Can-Mộc gây nên. – Thở dài, là bởi Mộc uất, thời bởi ðởm khí không ñược thư, nên phải thở dài cho hả. Khí
khách vào TỲ, tức là Thuỷ sâm Thổ. Vì Thổ vận bất cập mà tạng khí dụng sự, cho nên Kim dù báo phục, mà tử khí cũng ñi
theo. Thuỷ-khí thắng, nên ăn uống kém sút vv…
(3). Thượng-lâm Quyết âm tức thuộc về 2 năm tức thuộc về 2 năm KỶ-TỴ và KỶ HỢI. Quyết-âm ở trên thời Thiếu-dương ở
dưới. Vì thế nên tạng khí không còn hiệu dụng… ðó là bởi từ nữa năm về sau, nhờ ñược cái Hoả của Thiếu-dương, nên dù
ðông lịnh cũng không thể hàn. Tuế-vận ở Mộc, dù không chăm ở ñức, nhưng gặp Quyết-âm tư thiên, Mộc khí không hư nên
Bạch-khí (kim) không báo phục.
Án : Thắng khí ở nữa năm về trước, « phục khí » ở nữa năm về sau. Về mùa Thu, ðông, Mộc-khí ñã bình, Kim-khí không
phục, nên dân mới ñược an toàn vô sự.
Ta nên biết : vì thắng khí vọng hành, lại tự bỏ hư bản vị, rồi cả tử mẫu ñều hư, cho nên « phục khí » mới có thể thừa cơ
báo phục. Nếu bản khí không hư thời tử khí cũng thực, « phục khí » cũng phải sợ tử của nó mà không dám báo phục nữa.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Tuế-kim bất cập, viêm-hoả sẽ lưu hành. Sinh khí do ñó dụng ñược Trưởng-khí ñể chuyên thắng. Con người
cũng ứng theo ñó mà phát bịnh ở Kiên-bối, ñầu cứ muốn quỵ xuống, hay hắt hơi ; ñại tiện ra huyết ; khí thâu liễm
mãi về sau mới phát triển. Trên ứng với sao THÁI-BẠCH.
(1)
Nếu « phục » thời mưa lạnh trút xuống, sương tuyết làm hại vật. Âm-quyết và Cách-dương. Dương lại bốc lên,
ñầu và não bộ ñau, xuốt lên ñỉnh ñầu (buốt óc), phát nhiệt ; lại thêm chứng lở miệng, quá lắm thời Tâm thống.
(2)
(1). Kim vận bất cập, thời cái thắng ñược nó là Hoả khí sẽ tự do lưu hành. Kim không chế ñược Thuỷ, thời cái sinh khí của
Mộc lại lợi dụng cái khí sinh trưởng của Hoả ñể chuyên thắng, cái khí táo thước do ñó ñược thịnh hành. Những bịnh phát sinh
ra ñó , ñều bởi Phế-khí không thâu liếm dược mà gây nên.
(2). Kim nhược, Hoả cang, Thuỷ sẽ báo phục. Nên mùa lạnh mới trút ñến. « Quyết-nghịch » là một khí ngược lên và chân
tay giá lạnh ; « cách dương » tức là dồn cả khí Dương lên trên. – Về mùa Thu, ðông : dương khí nên thâu tàng tại Âm tàng,
nhân Hàn khí quyết nghịch và dồn Dương lên trên, khiến cho Dương « lại » ñi ngược lên, nên mới phát các chứng thuộc ñầu óc
như vậy. Vì Hàn-khí của Thuỷ lấn lên, khiến Tâm hoả bốc ra ngoài, nên con người mới mắc bịnh mụn ở ở miệng và ở Tâm
thống.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Tuế-thuỷ bất cập, Thấp khí sẽ ñại hành ; Trưởng khí do ñó ñắc dụng, hoá của Thổ lại hoá ra nhanh chóng.
(1)
Con người cúng ứng theo mà phát bịnh Phúc mãn, thân trọng, nhu tiết (ñi tháo) ; Hàn thương (mụn) chỉ vở ra
nước trong ; yêu và cổ (ñùi) ñều ñau ; ñùi vế buồn bực ; túc nuy ; giá lạnh, dưới chân ñau ; quá lắm thời mu chân
sưng lên. Tạng-khí không thi hành ñược chính lịnh. Thận khí không giữ ñược quân bình. Trên ứng với THẦN-TINH.
(2)
Thượng lâm Thái-âm thời có ðại hàn luôn. Người sẽ mắc phải hàn tật, quá lắm thời Phúc-mãn, phù thũng, trên
ứng với CHẤN TINH.
(2)
« Phục » thời gió to kéo ñến, cây cối ñổ gẫy ; sắc mặt thường biến, gân xương ñều ñau ; thịt rùng và co
rút ;mắt trông tờ mờ ;khí dồn lên Cách ; Tâm, phúc ñều ñau. Trên ứng với TUẾ-TINH.
(3)
(1). Tuế Thuỷ bất cập, thời Thổ sẽ thắng, cho nên Thấp khí ñại hành. Thuỷ nhược không chế ñược Hoả cho nên Hoả lại
ñắc dụng. Hoả với Thổ hợp hoà, cho nên cái khí của Thổ lại thi hành ñược chóng. Nên Thử-vũ (mưa nắng, nóng) ñến luôn. Các
bịnh trên ñây ñều doThận-âm bị thương mà sinh ra. LINH-KHU nói : «
Dương-khí hữu dư, vinh khí không lưu hành sẽ phát
chứng Ung (mụn) ; âm dương không thông, hàn nhiệt cùng chọi, sẽ hoá làm Nung (mủ). »
Lại nói : «
Hàn tà khách ở trong
kinh lạc, không trở lại ñược thời thành chứng mụn sưng ».
Ở ñây là hàn ñộc, mà không có nhiệt hoá, nên phát HÀN THƯƠNG,
chỉ chảy ra nước trong mà không có mủ. Phàm các chứng yêu, cổ thống vv… ñều do Thận khí không quân bình mà gây nên..
(2). Về khí tư thiên, thượng lâm Thái-âm, tức là 2 năm TÂN-SỮU,TÂN VỊ. Thái-âm Thấp-thổ tư thiên, thời Thái-dương hàn
thuỷ tại toàn ; vì thế nên thường có ðại-hàn. Vì thường có ñại hàn, Dương khí không phát triển ñược ở trên. Hàn-thuỷ tại toàn,
cho nên dân mới mắc bịnh ở dưới. Các bịnh phát ra ở trên, ñều do Thấp dâm thái quá Tỳ-thổ bị thương mà gây nên.
(3). Thuỷ nhược, Thổ thắng, Mộc lại báo phục, nên mới có gió to nổi lên. Dương-minh Táo kim, chủ ở diện bộ nên sắc mặt
thường biến – Dương-minh chủ làm nhuận cho tông-cân, mà bao các gân ñều thuộc về cốt ; vì cái khí Trung thổ của Dương-
minh bị thương, nên cân cốt mới ñều ñau. Mắt không tỏ vì Phong thắng làm thương ñến huyết mà sinh ra. --- Phong khí lọt vào
trong cách, ở khoảng trên thời sinh Tâm thống ; ở khoảng dưới thời sinh ñau ở Phúc.
