32
(1). « khí hoá » tức là khí hoá của 5 vận. Tỉ như : GIÁP KỶ vận hoá Thổ ; ẤT CANH vận hoá Kim ; BÍNH TÂN vận hoá
Thuỷ ; ðINH NHÂM vận hoá Mộc ; MẬU QUÝ vận hoá Hoả vv… Năm Dương niên chủ về thái quá, năm Âm niên chủ về bất cập ;
mà ñều ứng lên với 5 Hành của Trời.
(2). ðây nói về tuế-vận thái quá, thời cái ngôi sao chủ về năm không yên giữ ở « ñộ » của mình, mà xâm võ cái « sở bất
thắng », vì thế nên uý-tinh thất sắc (uý-tinh tức là cái ngôi sao khắc lại mình mà mình phải sợ). Tỉ như : tuế Mộc thái quá thời
CHẤN TINH sẽ lấn cái « sở bất thắng » là Thuỷ, mà THẦN TINH sẽ thất sắc. Bởi mẹ của uý tinh tức là con của Thắng tinh. ðó
là do « cang thời hại » mà không thể sinh hoá ñược « tử khí ». Nếu là năm bất cập, thời cái ngôi sao « sở bất thắng » cũng tự
tỏ sắc ra. Tỉ như tuế Mộc bất cập thời cái ngôi sao « sở thắng » thêm phần sáng tỏ, mà cái Thổ-khí « sở bất thắng » cũng
không sợ gì CHẤN TINH, cũng tự sáng tỏ hơn lên… 5 vận ñều như thế cả.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Sự ñộng, tĩnh, tổn, ích của ñức, hoá, chính, lịnh, như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. ðức, hoá, chính, lịnh, tai, biến, không thể xen lẫn vào nhau
(1)
. Thắng, phục, thịnh, suy, không thể làm cho
thêm hơn
(2)
. vãng, lai, ñại, tiểu, không thể bỏ lỡ
(3)
. Cái hiệu dụng về sự thăng giáng không thể nào không có
(4)
;
ðều do ở sự ñộng mà báo phục ñó thôi
(5)
.
(1). VƯƠNG BĂNG nói : «
trời ñất, ñộng tĩnh, âm dương ñi lại, lấy ñức báo hoá, lấy hoá báo hoá… chính, lịnh, tai, sảnh,
cũng ñều như vậy, không thể thêm bớt. »
(2). VƯƠNG BĂNG nói : «
thắng thịnh thời phục lại thịnh ; thắng vi thời phục lại vi, không thể thêm bớt. »
(3). Thái quá gọi là ñại niên, bất cập gọi là tiểu niên. Hữu dư mà vãng, bất túc sẽ theo ; bất túc mà vãng hữu dư sẽ theo.
Bỏ lỡ sao ñược.
(4). « Hiệu dụng » tức là cái hiệu dụng của âm dương ; khí âm dương của trời ñất, thăng rồi thời giáng, giáng rồi thời
thăng… hàn ñi thời thử lại, thử ñi rồi hàn lại ; không có sao ñược.
(5). Sự vãng lai của thắng phục, sự thăng giáng của âm dương ; ñều theo sự ñộng của khí mà phục trở lại.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Bịnh sinh ra như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Khí tương thắng thời hoà, khí không tương thắng thời bịnh ; lại cảm thêm tà-khí, thời nặng.
(1)
(1). « Khí » tức là cái khí biến dịch (thay ñổi).
Án : LỤC TIẾT TẠNG TƯỢNG LUẬN nói : «
Biến ñến thời bịnh ; « sở thắng » thời vi (nhỏ, nhẹ) « sở bất thắng » thời bịnh ;
nhân ñó lại cảm phải tà khí thời sẽ chết…. » cho nên không phải mùa thời vi, ñúng phải mùa thời nặng… »
ðó là nói mùa Xuân
biến thành cái khí Trưởng-hạ ; trưởng-hạ biến làm ðông khí ; ñông khí biến làm khí Hạ nhiệt ; hạ biến làm Thu khí ; thu biến
làm Xuân khí. ðó là bảo : ñược cái thắng của 5 hành tức là Thời-khí thắng biến khí, nên mới là hoà bình. – Như tuế Mộc bất
cập, tuế-Kim thái quá, mùa Xuân lại biến thành túc-sái. Lại như Tuế-hoả bất cập, tuế-Thuỷ thái quá, mùa Hạ mà lại hàn-khí lưu
hành…. Thế là thời khí với biến khí không tương thắng, nên mới sinh bịnh. Cho nên không phải cái thời « sở thắng » thời vi,
ñúng cái thời « sở thắng » thời nặng. Lại cảm thêm tà khí, tức là tà khí ở suốt cả 4 mùa.
-- o0o --
