40
phần thời thôi, không dùng nữa. Vị thuốc có chất ñộc thường, dùng ñể trị bịnh, bịnh 10 phần, bớt ñược 7 phần
thời thôi không dùng nữa. Vị thuốc có chất tiểu ñộc dùng ñể trị bịnh, bịnh 10 phần bớt ñược 8 phần thời thôi
không dùng nữa. Vị thuốc không có chất ñộc dùng ñể trị bịnh, bịnh 10 phần bớt ñược 9 phần thời thôi, không
dùng nữa. Cơm gạo, cá thịt, các thức quả, các thức rau…. Dùng làm thức ăn cho bổ dưỡng thêm, bịnh hết thời
thôi, không nên dùng quá, e làm thương ñến chính khí. Nếu bịnh vẫn chưa khỏi, lại dùng thuốc theo như phương
pháp trên.
(2)
Phải trước xét nhận ở Tuế-khí, ñừng làm hại ñến khí hoà. ðừng ñã thịnh lại giúp cho thịnh ; ñừng ñã hư lại
làm cho hư thêm… khiến người mắc tai vạ. ðừng chuốc lấy tà, ñừng làm mất chất chính, khiến người yểu vong.
(3)
(1). ðây nói bịnh gây nên bởi khí của 5 vận và phương pháp liệu trị nó. – Thực, kiên, tụ, tán,…. Thuộc về bịnh trạng. “ Cầu
ở Tạng” như về năm PHU-HOÀ, thuộc Can tạng sẽ bịnh lý cập chi mãn vv… về năm BỊ HOÁ, thuộc về Tỳ tạng, sẽ mắc bịnh Bĩ
vv…. Bởi cái khí của 5 vận, trong hợp với 5 Tạng. Vậy nếu không phải là bịnh Tích thời phải cầu ở Tạng. Tạng khí hư thời bổ.
Trước dùng thuốc ñể trục tà, rồi dùng các thực phẩm ñể dưỡng chính (khí). “Tẩm nước” phép này ñã giải ở trên.
(2). Phàm dùng thuốc, nếu quá thời sẽ sinh ra “thiên thắng”. Vậy, dù là thuốc bổ, dù là không có chất ñộc, cũng chỉ dùng
ñến khi bịnh bớt 9 phần thời thôi, không dùng nữa.
(3). Tuế có 6 khí. Phải trước biết 6 khí ñó ứng với mạch của con người như thế nào. Tỉ như : Thái-âm ở vào thời kỳ nào,
thời mạch TRẦM ; Thiếu-âm ở vào thời kỳ nào thời mạch CÂU ; Quyết-âm ở vào thời kỳ nào thời mạch HUYỀN ; Thái-dương ở
vào thời kỳ nào mà mạch ðẠI và TRƯỜNG ; Dương-minh ở vào thời kỳ nào mà mạch ðOÃN và SẮC ; Thiếu-dương ở vào thời
kỳ nào mà mạch ðẠI và PHÙ…. Vậy 6 mạch ñó thuộc về Thiên-hoà. Nếu không biết vậy mà cho là Hàn, nhiệt, dùng thuốc ñể
công hàn, khiến cho nhiệt mạch không biến mà bịnh nhiệt ñã sinh ra ; hoặc dùng thuốc ñể chế nhiệt khiến cho hàn mạch
không biến mà hàn tật nổi dậy… cho nên phàm dùng thuốc ñể trị bịnh, phải trước biết tuế-khí, ñừng làm hại thiên-hoà, là lẽ
ñó. Lại nên biết bịnh có hư thực. Như tà khí ñã thực mà lại dùng thuốc bổ, thế tức là “thịnh-thịnh”. Như chính khí ñã hư, mà lại
dùng thuốc tả, thế tức là “hư-hư”.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Con người mắc bịnh lâu ngày, khí ñã thuận mà vẫn không khoẻ, bịnh hết mà người vẫn gầy.. như thế là thế
nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Không thể thay khí hoá, không thể trái 4 mùa. Giờ kinh lạc ñã thông, huyết khí ñã thuận, chỉ nên làm cho
hồi phục lại cái tạng nào bất túc, cho ñược ñiều hoà như nhau. Bổ dưỡng thêm, ñiều hoà thêm, yên lặng ñể ñợi
thời, giữ khí cho cẩn thận, ñừng ñể sai lệch… Như thế sinh khí sẽ ñược lâu dài và thân hình sẽ ñược mạnh khoẻ.
(1)
(1). ðây nói thân hình con người cũng phải nhờ sự tư dưỡng của khí vận. Ở con người nếu Thần ñi thời “cơ” nghỉ, khí
ngừng thời Hoá tuyệt. Vậy “thần, khí” phải chú ý ñiều dưỡng. Nhưng Thần-khí như chủ nhân, hình hài là khí vũ… Hình với Thần
ñều ñược hoàn toàn mới có thể sống trọng tuổi trời. Như vậy thời “Hình” cũng cần phải ñiều dưỡng. “HOÁ” tức là khí hoá của 5
vận. “4 mùa” tức là nói về cái khí làm chủ của 4 mùa. Tỉ như về năm PHU-HOÀ. Tạng của nó là CAN, nó nuôi Cân. Về năm
THĂNG-MINH, tạng của nó là TÂM, nó dưỡng huyết. Về năm BỊ-HOÁ, tạng của nó là TỲ, nó nuôi Nhục. Về năm THẨM-BÌNH,
tạng của nó là PHẾ, nó nuôi Bì-mao. Về năm TĨNH-THUẬN, tạng của nó là THẬN, nó nuôi Cốt-tuỷ…. Vậy thời bì, nhục, cân, cốt,
của hình, ñều nhờ sự tư dưỡng, ta không thể thay ñược. Lại như : khí mùa Xuân nuôi cân, khí mùa hạ nuôi huyết-mạch, khí
mùa Trưởng-hạ nuôi cơ nhục, khí mùa Thu nuôi bì mao, khí mùa ðông nuôi cốt tuỷ… vậy bì, nhục, cân, cốt của con người, ñều
phải do sự tư dưỡng của 4 mùa, ta không thể trái ñược. – Mạch lạc là con ñường cho khí huyết lưu hành, mà Vinh âm, Dương
huyết thời là Thần khí. Nếu kinh lạc ñã thông, huyết khí ñã thuận, thời sẽ làm cho hồi phục lại sự bất túc của Thần-khí, tự
nhiên ñược mạnh khoẻ như thường.
-- o0o --
