41
CHƯƠNG 72
LỤC NGUYÊN CHÍNH KỶ ðẠI LUẬN THIÊN
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Sáu sự hoá, sáu sự biến ; thắng với phục, dâm với trị, cùng những vị Cam, Khổ, Tân, Hàm, Toan, ðạm, có
nên trước sau như thể nào, tôi ñã biết rõ rồi.
(1)
--- Duy sự hoá của 5 vận, hoặc thuận 5 khí, hoặc trái Thiên-khí ;
hoặc thuận thiên-khí mà trái ðịa-khí ; hoặc thuận ðịa-khí mà trái Thiên-khí ; hoặc tương ñắc hoặc không tương
ñắc Tôi chưa hiểu ñược rõ ràng. Giờ muốn suốt “KỶ” của trời, thuận “LÝ” của ñất ; cho vận ñược hoà, cho hoá
ñược ñiều ; khiến trên dưới hợp ñức, không cùng sai bực ; trời ñất thăng giáng, ñều ñược thích nghi ; 5 vận tuyên
hành, không trái với chính; ñiều với chính vị, thuận nghịch thế nào. Xin cho biết rõ ?
(2)
(1). “
sáu sự hoá
” tức là nói về tư thiên, tại toàn, ñều có sự hoá của 6 khí. – “
sáu sự biến
” là nói về sự biến của thắng và
chế. – “
thắng với phục
” là nói về khí của 5 vận ñều có sự thắng phục về cái khí chủ tuế, do ñó sự chủ trị không ñược toàn. ðến
như 5 vị, sinh hoá có hậu, bạc ; thành thục có nhiều ít ; trước sau ñều có chế, có thắng, có sinh, có thành khác nhau vv…
(2). “
Năm vận
” tức là nói về hoá vận của 5 hành. Hoá vận ñó hoặc theo về 5 khí, như : những năm gọi là PHU-HOÀ,
THĂNG-MINH, TĨNH-THUẬN, THẨM-BÌNH vv… Những năm ñó ñều thuộc về năm vận hoà bình với 6 khí không có sự gì tương
phạm. – “
hoặc trái thiên-khí
”… tỉ như những năm BÍNH TÝ, BÍNH NGỌ… tư thiên thuộc về Hoả vận mà lại thi hành Thuỷ vận ;
những năm GIÁP THÌN, GIÁP TUẤT, tư thiên thuộc về Thuỷ vận, mà lại thi hành Thổ vận vv… -- “
hoặc thuận thiên-khí, hoặc
thuận ñịa-khí
” ñó là nói về thái quá mà thuận thiên khí có 3 vận ; bất cập mà ñồng ñịa hoá cũng có 3 vận ; thái quá mà ñồng
ñịa hoá có 3 vận, bất cập mà ñồng thiên khí cũng có 3 vận … Tất cả 24 năm ñó, với thiên khí tương phù, với ñịa khí tương hạp.
– “
hoặc nghịch
thiên-khí , hoặc nghịch ñịa-khí vv…”
ñó là nói về : trừ những năm thiên-phù, tuế hội, mà cùng với cái khí tư
thiên, tại toàn không tương hợp. – “
hoặc tương ñắc, hoặc không tương ñắc vv…”
là nói về cái khí của 4 mùa như Phong, Ôn
hoá ñồng với Xuân ; Nhiệt, Huân (nóng bức) hoá ñồng với Hạ ; Thanh-lộ (sương móc) hoá ñồng với Thu ; mây mưa hoá ñồng
với Trưởng hạ ; băng tuyết hoá ñồng với ðông vv… ñó là khách khí với thời khí tương ñắc với nhau. Tỉ như : chủ khí bất túc,
khách khí lại thắng ñược, thế là khách khí với thời khí không tương ñắc với nhau. “
Xuất KỶ của trời
…” tức là khiến cái khí tư
thiên tại toàn, trên dưới quân bình với nhau… “
trời ñất thăng giáng.
.” ñó là nói về :ñã thăng mà giáng, ñá giáng lại thăng… Cái
khí của trời ñất thay ñổi như vậy không hề sai lệch. – Về 5 vận, 6 khí phải có sự của ñức, hoá, chính, lịnh ; nhưng lại cũng có
sự biến dịch về rậm, thắng, uất, phục. Giờ muốn cho khí vận hoà bình, cần phải dùng 5 vị hoặc ñể CHIẾT (chẻ xuống), hoặc TƯ
(giúp), hoặc ÍCH (thêm lên) hoặc ỨC (nén xuống). Cho nên mới nói là “
ñiều với chính vị….”
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Trước phải lập lấy “niên” ñể cho rõ là thuộc khí nào ; cái số vận hành của Kim. Thuỷ. Mộc. Hoả. Thổ ; cái
hoá về sự lâm ngự của Hàn. Thử. Thấp. Phong. Hoả… như thế thời thiên ñạo có thể thấy, dân khí có thể ñiều, âm
dương quyển thẻ gần mà không nhầm. Vậy xin lần lượt nói rõ.
(1)
Hoàng-ðế hỏi :
--. Chính của Thái-dương như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. ðó thuộc về những năm THÌN, TUẤT.. Thái-dương tư thiên, Thái-âm tại toàn. – Phàm lại chính của những
năm Thái-dương tư thiên, tà hiếp do khí hoá vận hành tư thiên (khí ñến trước khi mùa chưa ñến). Thiên-khí
nghiêm túc (hanh hái), ñịa khí yên lặng, Hàn khí tràn ngập thái hư, Dương khí không thi hành ñược chính lịnh.
Thuỷ với Thổ hợp ñức. Trên ứng lên Thần-tinh và Chấn-tinh ; về loài cốc (thóc) sắp vàng. – Lịnh của nó thư-từ
(thong thả) ; Hàn chính phát triển nhiều, nơi trằm lây không dương-diễm (hơi nóng của khí Dương), nên Hoả-phát
phải ñợi thời. Khí của Thiếu-dương chủ trị về khoảng giữa ; mưa nhuần không ngớt, rồi lại qua về Thái-âm…. Mây
về Bắc cực. Thấp hoá lan, nhuần thấm muôn vật ; hàn khắp ở trên, sấm ñộng ở dưới ; khí của hàn, thấp cùng giao
với nhau. Do ñó, dân sinh bịnh hàn thấp, cơ nhục nhão nát ; túc nuy (không cử ñộng ñược) ; ñại tiện tiết tả, và
huyết giật (tràn).
(2)
(1).
“trước phải lập lấy niên vv..”
tức là nói về phải nhận ñịnh cái năm ñó thuộc về thiên-can hay ñịa-chi vv…. “
số vận
hành
” là nói về 5 vận cùng nối nhau, cứ chọn năm rồi Chu mà lại bắt ñầu.
“Ngự hoá….”
Là nói về 6 khí có sự hướng lâm của tư
thiên, có sự hạ ngự của tại toàn, và có chủ khí của 4 mùa, có khách khí gia lâm vv….
