51
“Ngừng có ñịnh vị” là : trên dưới có vị, tả hữu có kỷ… Mỗi khí ñều chủ 60 ngày có lẻ… -- “Lấy tháng giêng vv…” ñó là nói về :
lấy DẦN làm ñầu năm, lấy SÓC làm ñầu tháng. DẦN lại là ngày ñầu, ñể bắt ñầu tính về “SƠ-KHÍ” . ðã biết ñược cái ñịnh vị của
tư thiên tại toàn tức là ñã biết ñược 6 khí ở ñâu rồi.
(2). “Vận” tức là hoá vận của 6 khí, như những năm TÝ, NGỌ, DẦN, THÂN, THÌN, TUẤT… 6 khí chủ về hữu dư ; cái khí chủ
tuấ chủ thời, ñều trước thiên thời mà ñến. “Chính tuế” là nói về cái “kỷ của tuế hội”, không thái quá, bất cập khí ứng ñúng với
mùa.
(3). “Không phải khí hoá…” tức là không phải sự hoá do vận khí. Tỉ như : năm ðINH-DẬU, ðINH-MÃO, vận của nó là
Phong, Thanh, Nhiệt. Phong là khí hoá của THIẾU-GIÁC ; còn Thanh, Nhiệt là cái khí tiềm phục… Như thế, là không phải khí
hoá mà là tai sảnh.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng ðế hỏi:
--.Cái số của trời ñất, chung thủy như thế nào ?
Kỳ Bá thưa rằng:
--. Bắt ñầu của số, khởi ở trên mà chung (cuối cùng) ở dưới. Nửa năm về trước, thiên khí làm chủ, nửa năm về
sau, khí ñất làm chủ. trong lúc trên dưới giao hỗ, thời khí giao làm chủ. Như thế là hết về tuế kỷ. Cho nên nói: rõ
ñược vị trí thời “khí, nguyệt” có thể biết ñược
(1)
Hoàng ðế hỏi:
--. Tôi coi việc ñó, ñến lúc thi hành, lại thấy có chỗ không hợp, là vì sao ?
Kỳ Bá thưa rằng:
--. Khí dụng có nhiều ít, hóa hiệp có thịnh suy. Thịnh, suy, nhiều ít... Cũng ñều chung một sự biến hóa của trời
ñất. Tỉ như, phong ôn, ñồng hóa với mùa Xuân ; nhiệt huân, hôn hỏa, ñồng hóa với mùa Hạ ; thắng với phục,
ñồng, táo, thanh, yên (khói) lộ (móc), ñồng hóa với mùa Thu ; mây, mưa, tối, tăm, ñồng hóa với mùa Trưởng hạ ;
khí lạnh, sương, tuyết, băng… ñồng hóa với mùa ðông. ðó là sự hóa do năm vận, sáu khí trời ñất, và sự thường
về thịnh suy thay ñổi.
(2)
(1). “Số của Trời ñất vv…” chữ “TRỜI” ở ñây là nói về tư thiên ; chữ “ðẤT” ở ñây là nói về tại toàn. – “Số bắt ñầu khởi từ
trên vv…” là nói : số bắt ñầu là số “một” và khởi từ “thiên NHẤT”. “Chung ở dưới…” là nói thiên số bắt ñầu từ “thiên NHẤT” mà
cuối cùng ở “ðịa LỤC”. “Nữa năm về trước, nữa năm về sau…” là nói về cái khí của trời ñất trên dưới cùng giao với nhau. “Vị”
tức là cái vị tư thiên tại toàn và tả hữu gián-khí. “Khí, nguyệt” là nói về mỗi khí ñều làm chủ trong một thời gian là 2 tháng.
(2). ðây nói về 5 vận, 6 khí có cái sự thịnh suy, ñồng hoá, nên có sự bất hợp. “Không hợp với số” tức là không hợp với cái
số của 6 khí. – “Khí dụng nhiều ít vv…” là nói về cái công dụng của 6 khí có hữu dư và bất túc. “Hoá trị có thịnh suy”.. là nói về
cái hoá của 5 vận có thái quá và bất cập. – “Phong ôn vv…” là nói về Thiếu-âm, Thiếu-dương với Thuỷ-vận ñồng hoá. “Thắng
với phục vv…” là nói về thắng-khí với phục-khí, cùng với 6 khí tương ñồng. Tỉ như : THANH-KIM thắng GIÁC-MỘC, cái “thắng-
khí” lại tức ñồng với Dương-minh. VIÊM-HOẢ phục THU-KIM, cái “phục-khí” lại tức là ñồng với Thiếu-âm, Thiếu-dương. ðó là sự
biến hoá thay ñổi do 5 vận 6 khí của Trời ñất và cái lẽ thường thịnh suy, nên có khí không hợp. Như khí Xuân ôn nhiều, hợp với
sự thịnh của Xuân hoá, thế là khí với vận ñồng sự hoá. Như sự ít của 6 khí, hợp với sự thịnh của 5 vận ; sự suy của 5 vận hợp
với sự nhiều của 6 khí… Thế là sự thịnh suy thay ñổi có khí không hợp.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng ðế hỏi:
--. Năm vận, năm hành mà ñồng thiên hóa, gọi là thiên phù, tôi ñã biết rồi. Còn ñồng ñịa hóa, như thế nào ?
Kỳ Bá thưa rằng:
--.Thái quá mà ñồng với thiên hóa, có ba vận; bất cập mà ñồng thiên hóa cũng có ba vận. Thái quá mà ñồng
ñịa hóa có ba vận, bất cập mà ñồng ñịa hóa cũng có 3 vận. Vậy tất cả cộng có hai mươi bốn năm (24). Tỉ như:
những năm Giáp thìn, Giáp tuất, dưới Thái cung gia Thái âm ; những năm Nhâm dần, Nhâm thân, dưới Thái giác
gia Quyết âm ; những năm Canh tí, Canh ngọ, dưới Thái thương gia Dương minh. Như thế là ba vận (ñó là thái
quá ba vận, hợp với sáu khí, cộng 6 năm). Những năm Quý Tỵ, Quý hợi dưới Thiếu chủy gia Thiếu dương; những
năm Tân sửu, Tân vị (mùi) dưới Thiếu vũ gia Thái dương, những năm Quý mão, Quý dậu, dưới Thiếu chủy gia
Thiếu âm, như thế ba vận (ñó là bất cập mà ñồng ñịa hóa ba vận, hợp với sáu khí cộng sáu năm). Những năm
Mậu tý, Mậu ngọ trên Thái chủy lâm Thiếu âm ; những năm Mậu dần, Mậu thân trên Thái chủy lâm Thiếu dương ;
những năm Bính thìn Bính tuất trên thái vũ, lâm Thái dương. Như thế ba vận, (ñó là thái quá mà ñồng thiên hóa
ba vận, hợp với sáu khí, cộng 6 năm).
Những năm ðinh tỵ, ðinh hợi, trên Thiếu giác lâm Quyết âm ; những năm Ất mão. Ất dậu, trên Thiếu thương
lâm Dương minh; những năm Kỷ sửu, Kỷ vị (mùi) trên Thiếu cung lâm Thái âm... Như thế là ba vận (ñó là bất cập
mà ñồng thiên hóa ba vận, hợp với sáu khi, cộng sáu năm).
Ngoài hai mươi bốn năm ấy, thời không có gia là lâm nữa (chỉ 24 năm ấy là có thượng, hạ, gia, lâm, còn 36
năm khác thời không có).
