66
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Công dụng của khí ñều theo về “bất thắng” mà làm hóa. Cho nên Thái-âm võ hóa, truyền sang Thái-dương.
Thái-dương hàn hóa truyền sang Thiếu-âm. Thiếu-âm nhiệt hóa truyền sang Dương-minh. Dương-minh táo hóa
truyền sang Quyết-âm. Quyết-âm phong hóa truyền sang Thái-âm… ðều nhân nó ở ñâu ñể mà nghiệm xét.
(1)
(1). “
Nhân ở ñâu ñể nhận xét vv
…” như khí của Thái-âm ở về Trưởng-hạ ; khí của Thái-dương ở về mùa ðông ; khí của
Thiếu-âm ở về mùa Hạ ; khí của Dương-minh ở về mùa Thu ; khí của Quyết-âm ở về mùa Xuân… Lại như ðông có nhiệt hóa,
ñể nghiệm cái thắng của Thái-âm, mùa Hạ có hàn hóa ñể nghiệm cái thắng của Thái-dương vv….
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Tự ñúng ñược bản vị như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Giữ ñược ñúng bản vị, ñó là thường hóa.
Hoàng-ðế hỏi :
--. Xin cho biết ở ñâu ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Xét vị của nó về tháng nào, phương nào, thời có thể biết ñược.
(1)
(1). “ðúng với bản vị”, như Quyết-âm bản vị ở tháng Giêng, tháng Hai vv… “Phương” như về năm Quyết-âm chủ tuế-khí,
thời Thái-âm tự ñặt ở Tây-Bắc ; Thái-dương tự ñặt ở ðông-Nam ; Thiếu-âm tự ñặt ở Tây-Nam; Thiếu-dương tự ñặt ở chính Bắc
vv…
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Khí của 6 vị, doanh, hư như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. ðó là do thái (quá) thiếu (tức bất cập) khác nhau. Khí “thái” ñến thong thả mà là thường ; khí “thiếu” ñến
cấp tốc mà vong (mất, chết).
Hoàng-ðế hỏi :
--. Khí của Trời-ñất doanh, hư như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Thiên-khí bất túc, ðịa-khí sẽ theo ; ñịa-khí bất túc, thiên-khí sẽ theo. Vận ở khoảng giữa mà thường ñến
trước. Ghét cái bất thắng, mà theo về cái ñồng hóa, theo vận về thuận mà sinh ra bịnh. Cho nên, trên thắng thời
Thiên-khí giáng mà xuống, dưới thắng thời ðịa-khí ñổi mà lên ; do nhiều ít mà phận vị có sai lệch. -- “Vi” thời sai
như “thắng” thời sai lớn, quá lắm thời ngôi ñổi, khí giao. – “ðổi” thời ñại biến sinh ra mà gây nên tật bịnh. ðẠI-
YẾU nói : “ Thậm kỷ 5 phần, vi kỷ 7 phần…. sự sai lệch có thể biết ñược.”
(1)
(1). ðây nói về 6 khí chủ thời, cũng có chia ra trời ñất, doanh, hư, mà trên dưới cùng thắng. Nửa năm về trước, khí Trời
làm chủ ; nửa năm về sau, khí ðất làm chủ. Vận ở vào khoảng giữa Trời và ðất, thường ñến trước cái khí của trời và ñất ñể
gây nên sự “thắng”. Cho nên nói : “
theo vận về thuận ñể sinh ra bịnh vv…”
tức là nói cái khí của Trời-ñất theo vời vận khí mà
“bỉ, thử” tương thắng lẫn nhau. – “Khí giao” là nói về tam khí, tứ khí giao hỗ với nhau. Như “
Thiên-khí bất túc, ñịa khí sẽ theo”
thời cái “tứ chi Thổ khí” trước giao hỗ với “tam khí” là Hỏa. Như”
ðịa-khí bất túc, Thiên-khí sẽ theo”
thời cái “tam chi Hỏa khí”
trước giao hỗ với tứ khí là Thổ vv… ñó là : Hỏa, Thổ, tử mẫu tương hợp, gọi là “về với ñồng hóa…” tức là thắng mà “vi” (nhỏ)
vậy. “
Vi thời tiểu sai…”
“tiểu sai” ở kỷ của “thiên” vẩn chiếm 7 phần, mà 3 phần thời chiếm ở “ñịa”. Ở kỷ của “ñịa” vẫn chiếm 7
phần, mà 3 phần thời hỗ giao với “thiên”. ðó là trên dưới khí giao, không sinh ra bịnh. – “ghét cái bất thắng….” là ghét cái khí
mình bất thắng. “
Thái-dương hàn hóa, truyền sang Thiếu-âm. Dương-minh táo hóa truyền sang Quyết-âm vv…..”
ñó là dưới
thắng thời ðịa-khí ñổi mà lên. “
Quyết-âm phong hóa truyền sang Thái-âm. Thiếu-âm hỏa hóa truyền sang Dương-minh…”
ñó
là trên thắng thời Thiên-khí giáng mà xuống. Tức là thắng một trình ñộ “thậm”. “Thậm” thời ñại sai. “ðại sai” thời ở kỷh của
thiên chiếm 5 phần, còn 5 phần thời giáng thẳng xuống dưới ; ở kỷ của ñịa chiếm 5 phần, còn 5 phần lại ñổi lên trên…. Cho
nên nói : “thậm” thời vị ñổi khí giao. “ðổi” thời ñại biến mà sinh ra, mà bịnh gây nên. – “vị ñổi” là việt qua cái vi của tam-khí,
tứ-khí, mà sơ-khí nhị-khí thời lại ñi sang ngũ-vị, lục-vị ; Ngũ-khí, lục-khí lại ñi sang sơ vị, nhị vị vv… ðó là cái khí “sở bất thắng”
nó thắng lại ñược.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Luận nói : “Nhiệt, ñừng phạm nhiệt. Hàn, ñừng phạm hàn… tôi muốn không lánh xa hàn, không lánh xa
nhiệt… thời như thế nào ?
