1
CHƯƠNG 74
(CHƯƠNG 73 KHÔNG CÓ)
CHÍ CHÂN YẾU ðẠI LUẬN THIÊN
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Năm khí giao hợp, doanh-hư thay ñổi… lẽ ñó tôi ñược biết rồi. Còn 6 khí chia trị tư-thiên, tại-toàn, khí ñến
như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Quyết-âm tư thiên, hóa của nó là PHONG. Thiếu-âm tư thiên, hóa của nó là NHIỆT. Thái-âm tư thiên, hóa
của nó là THẤP. Thiếu-dương tư thiên, hóa của nó là HOẢ. Dương-minh tư thiên, hóa của nó là TÁO. Thái-dương
tư thiên, hóa của nó là HÀN… Lấy cái Tạng-vị, 6 khí nó lâm, mà nhận ñịnh bịnh danh… (tức là Thiên-khí ở trên lâm
xuống, mà dưới hợp với Tạng-vị của con người ; tùy theo 6 khí nó phạm vào Tạng nào, ñể ấn ñịnh tên bịnh.)
Hoàng-ðế hỏi :
--. ðịa-hóa (tức tại-toàn) như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Cùng “hậu” như tư thiên, gián khí cũng vậy
Hoàng-ðế hỏi :
--. Gián khí như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. “Tư” ở tả hữu gọi là gián khí.
Hoàng-ðế hỏi :
--. Lấy gì ñể phân biệt là khác.
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Chủ-tuế thời kỷ-tuế ; gián-khí thời kỷ-bộ.
(1)
(1). ðây nói về 6 khí tư-thiên mà vòng quanh ở dưới ñất, cho nên coi về việc tư thiên cùng một phương pháp nhận xét
(ñồng hậu), theo tả hữu là hoàn chuyển. Nên về gián-khí cũng vậy. Duy cái khí tư thiên tại toàn, thời kỷ-tuế (ghi chép từng
năm) gián-khí thời kỷ-bộ (ghi chép từng bộ) là không giống nhau.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Tuế-chủ như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Quyết-âm tư thiên là Phong hóa, tại toàn là Toan hóa ; tư-khí là Thương hóa (hóa màu xanh); gián-khí là
ðộng hóa. – Thiếu-âm tư thiên là Nhiệt hóa, tại toàn là Khổ hóa ; không tư về khí hóa, tư khí là Chước hóa (hóa
sự cháy nóng). – Thái-âm tư thiên là Thấp hóa, tại toàn là Cam hóa, tư khí là Kiềm hóa, gián khí là Nhu hóa. –
Thiếu-dương tư thiên là Hỏa hóa, tại toàn là Khổ hóa, tư khí là ðan hóa(hóa sắc ñỏ), gián khí là Minh hóa (hóa sự
sáng tỏ). – Dương-minh tư thiên là Táo hóa, tại toàn là Tân hóa, tư khí là Tố hóa, gián khí là Thanh hóa. – Thái-
dương tư thiên là Hàn hóa, tại toàn là Hàm hóa, tư khí là Huyền hoá, gián khí là Tàng hóa… Cho nên, muốn trị
bịnh phải biết rõ 6 khí chia trị 5 vị ; 5 sắc sinh ra thế nào, 5 Tạng nên như thế nào… Mới có thể nói ñược lẽ doanh,
hư và cái nguyên nhân sinh ra bịnh hoạn.
(1)
(1). ðây nói về tư thiên tại toàn của 6 khí, với sự phân trị của hóa-vận và gián-khí, ñều có thịnh có hư mà gây thành tật
bịnh cho con ngưới. Người trị bịnh hoặc theo tuế-khí, hoặc theo vận-khí, lấy cái 5 vị, 5 sắc do thiên ñịa sinh ra mà hợp với sự
thích nghi của 5 Tạng… Có như thế, mới có thể nói ñược sự doanh hư của 5 vận, 6 khí, và cái nguyên nhân sinh ra tật bịnh.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
