3
(2). “
Trên dâm xuống dưới..”
là nói về cái khí tư thiên nó tràn lấn cái vận khí ở dưới ; nên lấy cái “sở thắng” ñể dẹp cho
yên. Tỉ như : THIẾU-THƯƠNG Kim vận mà hỏa nhiệt lâm ở trên, nên “bình” bằng vị Hàm, Hàn ; “tá” bằng vị Khổ, Cam. – “
Do
bên ngoài dâm vào trong vv…”
là nói về cái khí tại toàn, nó tràn lấn 5 vận ở bên trong, nên lấy cái “sở thắng” ñể ñiều trị. Như
THIẾU-CUNG Thổ vận mà phong mộc lấn xuống ; nên dùng vị Tân, Lương ñể ñiều trị, lại dùng vị Khổ Cam ñể làm tá…
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Bình-khí như thế nào ?
(1)
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Nhận xét kỹ âm dương ở ñâu ñể ñiều trị, lấy quân bình làm giới hạn. CHÍNH thời chính trị ; PHẢN thời phản
trị.
(1). “BÌNH-KHÍ” tức là các năm không có trên dưới, thắng, chế và vận khí hòa bình. – Phàm những năm thuộc về Giáp,
Bính TUẤT, Canh, Nhâm là Dương-vận ; những năm thuộc về Ất, ðinh TỴ, Tân, Qúi là Âm-vận. Hai vận về âm dương ñó có
thái quá, bất cập khác nhau, nên phải “xét rõ âm dương ở ñâu ñể ñiều trị”. – “Chính trị…” như về năm thái quá, nên nén
bớt cái thắng khí mà nâng ñở cái “bất thắng”. –“phản trị” như là cái vận bất cập, bị cái khí “sở bất thắng” nó “phản thắng”. Vậy
phải “phản tá” ñể ñiều trị.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Phu-tử nói xét về sư hỗ-giao của âm dương ñể ñiều trị. – LUẬN nói: “Nhân-nghinh với Thốn-khẩu tương
ứng, không sai như giây mặc, gọi là “bình”, vậy âm dương sở tại, và thốn-khẩu như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Nhận năm thuộc về Nam-chính hay Bắc-chính, thời sẽ biết ñược.
(1)
Về năm Bắc-chính, Thiếu-âm tại toàn Thốn-khẩu không ứng, Quyết-âm tại toàn thời bên “hữu” không ứng.
Thái-âm tại toàn thời bên “tả” không ứng.
Về năm Nam-chính, Thiếu-âm tư thiên thời Thốn-khẩu không ứng ; Quyết-âm tư thiên thời bên “hữu” không
ứng ; Thái-âm tư thiên thời bên “tả” không ứng. Phàm những “không ứng” : “phản chẩn” thời sẽ thấy.
(2)
(1). Trên ñây nói : “NAM, BẮC…” tức là một dấu hiệu, một danh từ riêng vê âm, dương. Ở trong năm vận Mậu, Qúi hóa
HỎA, nên lấy những năm thuộc về Mậu, Qúi… gọi là NAM-CHÍNH ; còn những năm Giáp. Ất. Bính. ðinh. Kỷ. Cạnh. Tân. Nhâm
… gọi là BẮC-CHÍNH. Chính lịnh của năm vận có Nam có Bắc ; khí của Thiếu-âm có âm có dương. Vì vậy nên theo ñó mà lên
xuống. – “Thốn, Xích” là nói về bộ vị của huyết mạch… Huyết là một “chất lỏng” ở Trung-tiêu tràn lan xuống bộ phận dưới thời
là TINH ; phụng “thần” của Tâm hóa ñỏ mà thành huyết…. Cho nên mạch phát sinh từ Túc Thiếu-âm THẬN, mà chủ ở Thủ
Thiếu-âm TÂM. Vì vậy, chẩn âm dương ở Thốn-Xích có thể biết ñược trên dưới của Thiếu-âm.
(2). Phong, hàn, thử, thấp, táo, hỏa… là khí âm dương của Trời ; Tam âm, tam dương ứng lên nó, ñể tư về 6 khí chủ tuế.
Mộc, hỏa, thổ, kim, thủy, hỏa… là âm dương của ðất ñể tư về sự hóa vận của 5 hành. Hóa vận cứ hết 5 năm thời hữu thiên,
mà ở trong 5 hành lại có hai “hỏa”, cho nên quân-hỏa không “tư” về khí hóa. Nhưng dù không chủ vận mà ñã có cái vị trí nhất
ñịnh.
Ở trên Thiếu-âm quân hỏa làm chủ, thế là Thiếu-âm bản ở âm mà chủ về dương. Vì vậy, cái năm thuộc về NAM-CHÍNH ở
về phần dương, mà các năm thuộc về BẮC-CHÍNH ở về phần âm. Tư thiên ở Nam, tại toàn ở Bắc, ñó là ñịnh vị của trời ñất. Y-
giả nghảnh mặt về phương Nam ñể chẩn mạch, thời “thốn” là Dương mà ở phía Nam, “Xích” là âm mà ở phía Bắc. – Về năm
BẮC-CHÍNH Thiếu-âm tại toàn, thời theo âm mà ở phía Bắc, vị vậy Thốn-khẩu không ứng. Về năm NAM-CHÍNH Thiếu-âm tư
thiên thời ñối với âm mà ở về dương, vì vậy Thốn-khẩu cũng không ứng. – “không ứng” là luồng mạch nhỏ mà hiện rõ trên tay
người chẩn. – ðó là nói về âm dương, nam bắc của Xích, Thốn. – Về năm BẮC-CHÍNH, Quyết-âm tại toàn, thời Thiếu-âm ở tả,
nên bên hữu không ứng. Thái-âm tại toàn thời Thiếu-âm ở bên hữu, cho nên bên tả không ứng. – Về năm NAM-CHÍNH, Quyết-
âm tư thiên, thời Thiếu-âm ở bên tả, cho nên bên hữu không ứng ; Thái-âm tư thiên, thời Thiếu-âm ở bên hữu, cho nên bên tả
không ứng. ðó là nói về tả hữu của Nhân-nghinh và Thốn-khẩu. – “phản kỳ chẩn” tức là ñổi y-giả ngảnh về Nam hoặc về Bắc
ñể chẩn.– giờ ñem bản ñồ ñể ở trên bàn, ñể tư thiên về Nam, thời tại toàn ở về Bắc.
Về năm BẮC-CHÍNH, y-giả trông về Bắc ñể chẩn. Về năm NAM-CHÍNH, Y-giả trông về Nam ñể chẩn, thời tả hữu không ứng
sẽ nhận thấy ngay.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Xích hậu như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Về năm BẮC-CHÍNH, Tam âm ở dưới thời Thốn không ứng ; tam âm ở trên thời Xích không ứng. Về năm
NAM-CHÍNH, tam âm tư thiên thời Thốn không ứng ; tam âm tại toàn thời Xích không ứng. Tả hữu ñều như vậy.
