45
Ba mà nhân với ba, hợp lại thời thành chín, chín chia làm chín dã (khu vực) ; chín dã chia ra làm 9 Tàng.
(7)
Cho nên ở con người, về hữu hình có 4 Tàng, về “Thần” có 5 Tàng hợp lại thành 9 tàng ñể ứng với 9 Dã ở trên.
(8)
(1)-. Ở ñây Hoàng-ðế lại ñem cái số “chín chín” hợp với cái số “sáu sáu” ñể hỏi.
(2)-. Trên kia Kỳ-Bá bắt ñầu lấy cái số chín-chín của người ñể ứng với cái số sáu-sáu của trời. Ở ñây lại lấy cái số chín-chín của
ðất ñể hợp với cái số sáu-sáu của Người.
(3)-. Trời lấy cái tiết sáu-sáu mà thành một năm. Mười CAN chủ về Trời, cho nên nói :
”Trời có 10 ngày”.
(4)-. ðây nói : cái số chín-chín của ðất và chín-chín của Người mà thông với cái tiết sáu-sáu của trời , ñều gốc ở âm dương. Âm
dương là do cái “tam-khí” của Ngũ-hành sinh ra. Bởi thế nên lấy 9 Châu của ñất, 9 khiểu ở người, ñều thông với Thiên-khí. Vì
trời cũng có “tam-khí” ấy, mà người cũng có “tam-khí” ấy vậy.
(5)-. “
Sinh ra năm
” tức là nói Thập-can của trời hóa sinh ra 5 hành của ñất. “
khí có ba”
tức là nói cái khí “tam âm, tam dương”
do ngũ-hành sinh ra.
(6)-. ðây nói: lấy cái tam khí ấy, ba hợp với ba ñể thành sáu khí của trời, sáu khí của ñất,và sáu khí của người.
Nói về 6 khí của ðất như : phía hữu Hiên-minh là vị Quân-hỏa ; phía hữu quân-hỏa, lui một bộ, do Tướng-hỏa cai trị ; lại tiến
ñi một bộ, do Thổ khí cai trị ; lại tiến ñi một bộ, do Kim-khí cai trị ; lại tiến ñi một bộ do Thủy-khí cai trị ; lại tiến ñi một bộ
do Mộc-khí cai trị ; lại tiến ñi một bộ do Quân-hỏa cai trị…… ñó là cái khí và ñịa vị của ðịa-lý ứng với 6 tiết.
Nói về 6 khí ở Người tức là cái khí của “tam âm, tam dương” như : mạch ở Nhân-Nghinh một thịnh thời bịnh ở Thiếu-dương ;
2 thịnh thời bịnh ở Thái-dương ; 3 thịnh thời bịnh ở Dương-minh – Mạch ở Thốn-khẩu một thịnh bịnh ở Quyết-âm ; 2 thịnh
bịnh ở Thiếu-âm ; 3 thịnh bịnh ở Thái-âm….
Nói về 6 khí ở Trời như : sau ðông-chí, ñược ngày Giáp-tý thời Thiếu-dương vượng ; lại ñược ngày Giáp-tý thời Dương-minh
vượng ; lại ñược ngày Giáp-tý thời Thái-dương vượng ; lại ñược ngày Giáp-tý thời Quyết-âm vượng ; lại ñược ngày Giáp-tý
thời Thiếu-âm vượng ; lại ñược ngày Giáp-tý thời Thái-âm vượng…. ñó là lấy cái tiết sáu-sáu của Trời ñể thành một năm.
(7)-. Ở ñây lại nói: về 6 khí của Trời, ðất, Người. ba nhân với ba, hợp lại thành cái số chín-chín . Cái số chín-chín ấy chia làm
chín Dã ở ñất và chín Tàng ở người. ðó là lấy 9 Châu ñể hợp với chín khiếu, chín Dã ñể phối hợp với 9 Tàng, cho nên nói
rằng :
“chín dã phối với chín tàng”.
Vì 9 châu ở ñất thông với thiên-khí. Tam-khí của trời chia làm 9 dã. ðó là lấy cái số chín-
chín chế-hội, mà hợp với tiết sáu-sáu của người vậy.
Lấy 9 khiếu của người thông với trời (khí) . tam-khí của trời chia làm 9 tàng. Thế là người lấy số chín-chín chế hội mà
hợp với cái tiết “sáu-sáu” của người vậy (chế-hội : tức phân phối sự hội họp).
(8)-.
“Bốn Tàng hữu hình”
tức là tàng chứa vật hữu hình (như thủy cốc v.v…) “Thần tàng” tức là những tàng chứa về Thần
(tinh thần, thần khí). Những tàng chứa hữu hình như : Vị, ðại-trường, Tiểu-trường, Bàng-quang …. Những tàng chứa về
thần như : Tâm tàng THẦN, Can tàng HỒN, Tỳ tàng Ý, Phế tàng PHÁCH, Thận tàng CHÍ.
Năm vị vào miệng, chứa ở Trường-vị ; các chất tân dịch (nước mầu) chứa ở Bàng-quang, ñể nuôi thần-khí của 5 tạng.
Cho nên lấy “hình tàng, thần tàng” hợp thành 9 tàng, ñể phối hợp với 9 dã, 9 châu của ñất.
Án : trước nói :
“người lấy số chín-chín ñể chế-hội”
sau nói :
“ñất lấy số chín-chín ñể chế-hội”.
bởi vì người là 9 Tàng, ở ñất
là 9 Dã ; thời NGƯỜI với ðẤT ñều có thể nói :
” lấy chín-chín ñể chế-hội vậy”.
KINH VĂN ________________________________________________________________________
Hoàng-ðế hỏi rằng :
--
Trẩm ñược nghe cái tiết “sáu sáu” và cái số “chín chín” rồi. Trên kia Phu-tử nói : “chứa khí… thành nhuận”. Vậy
chẳng hay thế nào là KHÍ ?
(1)
Kỳ-Bá thưa rằng :
-- Năm ngày là một “hậu”, ba hậu là một “khí”, sáu khí là một “mùa”, bốn mùa là một năm…. Mà ñều theo khí của
mùa ñể làm chủ trị
(2)
Năm vận cùng rập theo nhau, ñể cùng ñi, cứ ñến trọn cái tháng cuối năm, hết vòng rồi lại bắt ñầu. Mùa ñã lập,
khí tán bố, như vòng không chổ nối. Về “hậu” cũng một khuôn phép ấy.
(3)
Cho nên nói rằng : “ không biết sự “da-lâm” trong một năm, sự suy hay thịnh của khí và hư thực bởi ñâu phát
sinh… không thể gọi là Lương-công”.
(4)
(1)-. Ba lần năm, mười lăm ngày làm một khí. Mỗi một khí “doanh” (ñầy ñủ) hai mươi một khắc có lẻ. Hợp các ngày “khí doanh,
sóc hư” mà sinh ra “nhuận”. Cho nên nói :
“chứa khí doanh nhuận”.
(2)-. NGUYỆT LỆNH nói :
” tiết Lập-xuân, năm ngày bắt ñầu gió ðông làm tan mặt nước ñông ñặc ; năm ngày thứ hai, chập-
trùng (loài sâu nằm co ẩn nấp trong hang) mới cựa ; năm ngày cuối cùng, cá nhảy lên mặt băng…”
như vậy là
“
năm ngày là
một hậu”.
(chữ tiết hậu hay khí hậu… ñều do ñây mà ra). Ba lần năm là 15 ngày, thành một KHÍ, sáu khí 90 ngày làm một
mùa. Tất cả 4, hợp 24 khí thành một năm. Nhân cái khí của 4 mùa, cứ theo ñó làm chủ trị.
(3)-. Tiết này nói về “chủ tuế” của năm vận. Tỉ như :
--. Về những năm GIÁP-KỶ thời Thổ-vận làm chủ ;
--. Về những năm ẤT-CANH thời Kim-vận làm chủ ;
--. Về những năm BÍNH-TÂN thời Thủy-vận làm chủ ;
--. Về những năm ðINH-NHÂM thời Mộc-vận làm chủ ;
--. Về những năm MẬU-QUÍ thời Hỏa-vận làm chủ ;
Theo sự duyên-tập của 5 hành, ñều làm chủ từng năm một. Trong một năm, cái khí nào làm chủ, thời làm chủ suốt cả
365 ngày. Cứ năm năm là một vòng , hết một vòng thời lại bắt ñầu.
