một sự suy luận vững vàng, một thái độ căm thù sâu sắc và ông đã tiêu diệt
thói xấu của người đời bằng đủ mọi thứ vũ khí của sự suy tưởng”
Có thể chắc chắn rằng Thackeray chịu nhiều ảnh hưởng của La Bruyere;
nhưng ông khác nhà văn Pháp ở điểm chưa có ý thức rõ ràng khi đứng về
phía quần chúng để đả kích giai cấp thống trị
. Thackeray ít miêu tả
những nhân vật thuộc tầng lớp bình dân, có lẽ vì họ không phải là đối
tượng miêu tả trong một cuốn truyện mà cảm hứng chủ đạo là thái độ công
phẫn trước những sự thật đen tối xấu xa trong cuộc đời. Tuy nhiên, mỗi khi
nhắc đến họ, ông Clap, bà Brigơ, người vú nuôi thằng bé Râuđy, bác
Ragơnx, đều là những người có tâm địa tốt; họ sẵn sàng giúp đỡ người
khác, tỏ ra có tình, có nghĩa, và nhiều khi vì vậy mà chui vào cạm bẫy của
các ông bà thượng lưu. Tác giả cho ta thấy trong quan hệ với các vị tai mặt,
họ luôn luôn chịu lép vế, thiệt thòi, nhưng tác giả chưa trình bày đầy đủ
cảnh sống khổ cực của họ, mặc dầu ông tỏ ra công phẫn trước cảnh giầu
nghèo chênh lệch trong xã hội: “Nhưng cũng phải thấy rằng tại sao có
người thì lại lụa là gấm vóc, trong khi khối kẻ phải đeo khố tải, chỉ có con
chó thương xót cảnh ngộ của họ? Đó cũng là một điều bí mật nhiều khi
không giải thích nổi”. Đứng trên quan điểm đạo đức, Thackeray thù ghét
chế độ phong kiến và tư sản, vì nó làm cho con người sa đọa nhiều hơn là
vì nó áp bức các tầng lớp nhân dân lao động; đó cũng là một điểm hạn chế
trong tư tưởng của ông. Trong khi ông miêu tả những nhân vật bình dân,
thấp thoáng còn xen lẫn vài nét giễu cợt nhẹ nhàng, do khuynh hướng hài
hước cố hữu hơn là do thái độ đả kích cố ý. Riêng đối với giới “cơm thầy
cơm cô”, Thackeray tỏ ra đặc biệt nghiêm khắc, điều này có lẽ không phải
lỗi hoàn toàn ở tác giả.
Nhưng Thackeray không chỉ làm một công việc hoàn toàn có tính chất
phá hoại. Trong nhiều đoạn văn đầy nhiệt tình, ông ca tụng những tình cảm
cao quý như tình cha con, tình mẹ con, tình bè bạn, lòng chung thủy v.v…
Đứng trước cảnh đời xấu xa, ông chưa mất hết lòng tin đối với bản chất tốt
đẹp của con người. Điều này được chứng minh qua việc xây dựng hai nhân
