Hôm nào nắng ráo, lão nam tước được ngồi trong ghế có bánh xe đẩy ra
ngoài sân… chính là chiếc ghế lăn bà Crawley đã có lần dùng ở Brighton.
Người ta mang nó về trại Crawley Bà chúa cùng một ít đồ dùng của
Southdown phu nhân. Công nương Jane bao giờ cũng đi kèm bên lão, lão
cũng có vẻ mến con dâu nhất nhà. Cứ trông thấy con dâu, lão lại gật gật
đầu, mỉm cười; cô ta bỏ đi thì lão lại thốt ra những tiếng kêu van lơn ú ớ.
Con dâu ra khỏi phòng, đóng cửa lại, lão ngồi thút thít khóc một mình…
Lúc bà chủ có mặt, chị Hester nói với ông cụ chủ thật ngọt ngào, dịu dàng;
bà chủ vừa ra khỏi, chị ta đổi ngay thái độ, cau mày nhìn lão già, giơ nắm
tay ra doạ, và quát: “Im cái mồm, con khỉ già”, rồi xoay cái ghế không cho
lão nhìn vào ngọn lửa trong lò sưởi nữa; lão lại càng khóc khoẻ. Sau hơn
bảy mươi năm trời mưu mẹo, vật lộn, rượu chè, tội lỗi, vơ vét, chỉ còn lại
một lão già ngơ ngẩn, suốt ngày rền rĩ khóc lóc, ăn nằm tắm rửa đều phải
có người giúp như một đứa trẻ con.
Cuối cùng, cái ngày lão không còn cần ai phải hầu hạ nó đã đến. Một
buổi sớm, Pitt Crawley đang ngồi kiểm soát sổ chi tiêu trong phòng thì có
tiếng gõ cửa, rồi thấy Hester bước vào, cúi rạp xuống chào, nói:
- Thưa tôn ông, cụ Pitt… cụ Pitt mất sớm nay rồi, thưa tôn ông Pitt, con
đang nướng bánh cho cụ, để cụ ăn cháo, thưa tôn ông Pitt, cụ vẫn quen
dùng bữa sáng vào hồi sáu giờ, thưa tôn ông Pitt, cụ Pitt; thế rồi… Con
thấy như có tiếng rên, và… và…
Chị ta lại cúi rạp xuống chào một lần nữa.
Vì sao bộ mặt vốn tai tái của Pitt lại bỗng đỏ tía lên? Phải chăng vì anh ta
thế là trở thành tôn ông Pitt, chiếm một ghế trong quốc hội và có lẽ còn biết
bao nhiêu vinh dự khác sau này? “Bây giờ mình mới có thể thanh toán cho
xong hết nợ nần bằng tiền mặt, để khôi phục lại việc làm ăn trong trại” –
Pitt nghĩ thầm. Anh ta tính nhẩm rất nhanh các món chi tiêu sẽ phải được
hưởng gia tài của bà cô ra tiêu, vì sợ nhỡ lão Pitt khỏi bệnh, thì chẳng hoá
ra đem đổ của xuống sông xuống bể hay sao?
Cả bên trại và bên nhà thờ cửa sổ đều đóng kín mít, chuông nhà thờ đổ
hồi, cửa nhà thờ căng vải đen báo tang. Bute Crawley không đi xem đua xe
