Schruns mà chúng tôi vừa phát hiện ra trong thung lũng cao Vorarlberg
của Áo, luôn có sách theo cùng, ban ngày chúng tôi sống trong cái thế giới
mới lạ vừa mới tìm thấy, với tuyết, với những khu rừng, với những dòng
sông băng cùng với những trắc trở của chúng trong mùa đông và trú ẩn
trong căn phòng trên cao của khách sạn Taube ở làng, còn khi đêm về,
chúng tôi lại được sống trong một thế giới tuyệt vời khác do những nhà văn
Nga xây nên. Trước tiên là những nhà văn Nga, sau mới đến những người
khác. Nhưng trong suốt một thời gian dài, đấy là những người Nga.
Tôi nhớ có lần sau khi chơi tennis ở phố Arago về, trên đường đi Ezra
rủ tôi đến nơi làm việc của ông uống chút gì đó, và tôi hỏi ông thật lòng
nghĩ thế nào về Dostoyevsky.
“Nói thật với cậu, Hem,” Ezra nói. “Tôi không bao giờ đọc bọn Nga
cả.”
Trả lời thật thẳng thừng. Tôi chưa từng nghe Ezra đưa ra nhận xét nào
thẳng tưng như thế, nhưng tôi cảm thấy rất tệ bởi tôi rất trọng khả năng
thẩm định của ông, người chỉ tin vào mot juste (từ chuẩn) – mỗi lần viết chỉ
có duy nhất một từ chuẩn để sử dụng – người đã dạy tôi không tin vào tính
từ cũng như sau này tôi học được cách không tin vào một số người ở một số
hoàn cảnh nhất định; tôi muốn biết ông nói gì về một người hầu như không
bao giờ quan tâm đến mot juste nhưng vẫn khiến cho nhân vật hết sức sống
động, mà không ai khác làm được.
“Đọc người Pháp ấy,” Ezra bảo. “Cậu sẽ học được nhiều điều.”
“Tôi biết,” tôi nói. “Ở đâu tôi cũng còn nhiều điều phải học.”
Tôi rời căn hộ của Ezra về xưởng cưa, đi theo con đường đắp lề cao, xa
xa sau hàng cây trụi lá ở cuối đường, bên kia đại lộ St-Michel, thấp thoáng
mặt chính của vũ trường Bal Bullier, rồi sau đó tôi mở cổng đi qua đống
mùn cưa tươi mới và cất cây vợt vào chiếc tủ đứng ốp bên chân cầu thang
dẫn lên tầng mái. Tôi gọi vọng lên gác nhưng không ai ở nhà.
