thầy tiền bối như Ngô Đạo Tử, Vương Duy và Lý Thành ra làm sao, các
vấn đề tranh thực tranh giả lẫn lộn như thế nào, và cả những kỹ thuật bảo
quản tranh của thời đó. Các trích đoạn chỉ có mục đích gợi mở chứ không
định giới thiệu đầy đủ và hoàn chỉnh. Chúng còn quan trọng ở chỗ giúp
chúng ta có được những mô tả rất hay về phong cách của các danh họa lớn
mà tác phẩm đã không còn lưu giữ được cho đến nay, nhất là do một người
sành điệu như Mễ Phi chấp bút. Sách Họa Sử là tập hợp những ghi chú
ngắn và tản mạn, không hề có bố cục sắp xếp theo lối làm sách thông
thường.
Mễ Phi là người có tiêu chuẩn cao nhất trong thưởng ngoạn và sưu tầm hội
họa, và cái đích trong hội họa của bản thân ông cũng cao như vậy. Như lời
ông nói, ông không muốn có một nét bút nào của mình khiến người ta liên
tưởng đến Ngô Đạo Tử!]
Cái khó của việc thưởng ngoạn. Những thứ dễ xác định được là tranh
nhân vật của Cố Khải Chi, Lục Thám Vi, Ngô Đạo Tử, và Chu Phương;
tranh trúc điểu (vẽ trúc và chim) của Đằng Xương Hữu, Biên Luyễn, và Từ
Hy; và tranh phong cảnh của Kinh Hạo, Lý Thành, Quan Đồng, Đổng
Nguyên, Phạm Khoan, Cự Nhiên, và nhà Đạo sỹ họ Lưu. Còn tranh vẽ trâu
của Đới Tung, tranh ngựa của Tào Bá, Hàn Cán và Vi Yến thì khó xác định
vì trong nhân gian có nhiều tranh giống của họ. Đám họa sỹ đương thời thì
không đáng nói đến làm gì. Nếu có một bức của Triệu Xương mà dùng để
che một mảng vách thì cũng tạm được. Còn tranh của bọn Tăng Tán, Thôi
Bạch, Hậu Phong, Mã Bân, Trương Tử Phương thì chỉ làm bẩn tường mà
thôi. Những thứ ấy đem treo bên cạnh thư pháp của Chu Duệ và Chung Hy
ở trà đình tửu điếm thì được, nhưng không đáng để bàn đến ở đây. Trong
khi đó, một bức tranh cổ thật đẹp, cho dù không biết là của ai, vẫn có thể
thành tri kỷ của ta vậy.
Trong nguyên niên Gia Hựu (1056-1063 thuộc đời Tống Nhân Tông), có
ba nhà chơi tranh là Dương Báo, Thao Bí, và Thạch Dương Hưu. Họ đều
chơi hết mình. Sau này ta có được tranh của cả ba nhà đó và thấy rằng bộ
sưu tập của họ Thạch không đến nỗi tồi, nhưng những tranh có đóng triện
