“Ngũ Công Tứ Đại” (năm quận công trong bốn thế hệ) của họ Dương thì
chẳng có cái nào hay. Bộ tranh của họ Thao hầu hết có triện chữ rất đẹp,
thường đóng cao lên phía trên của bức tranh. Tranh nào trông nhang nhác
phong cách của Từ Hy là đều liệt cho của Từ Hy. Tranh Tứ Xuyên vẽ thần
tiên thì đều coi là của Diêm Lập Bản hoặc Vương Duy hoặc Hàn Hoàng.
Thật là nực cười. Người cháu nội cho ta xem một bức “Nhàn du gặm cỏ”,
bảo là của Hàn Hoàng. Đó là một bức tranh ghép đôi, vẽ khoảng hai chục
con lừa, chất lượng còn kém cả tranh của Thôi Bạch. Nền lụa phủ màu vàng
tối, là thứ lụa tốt, dệt mau. Giá đòi tới 400.000 quan tiền. Ở góc trái phía
trên là tên tranh viết bằng bột trắng: “Nhàn du gặm cỏ”, do Hàn Tân Công
viết, ra dáng một vật gia bảo. Trên cùng có một công triện của quan thái thú
đất Tân Cương, đóng bằng dầu thường, chữ khắc nặng, rộng đến bốn thốn
vuông. Ngay dưới có một lạc khoản Đường để trống, rất nhỏ và rất thanh tú.
Mọi người đến xem đều cười bức tranh rởm ấy, không ai muốn mua. Mãi
sau mới bán với giá năm ngàn cho một ông họ Trương nào đó. Chủ nhà thở
dài, than, “Suốt buổi sáng bị cả một bầy lừa làm ồn ào chật cả nhà, thật là
khổ!”
Cố Khải Chi. Bức “Tiên nữ với thiên đồng” của Cố Khải Chi là ở nhà ta.
Bức “Giáo huấn nữ nhi”, một bức tranh cuộn ngang, thì có ở nhà Lưu Ngữ
Phan. Người vẽ trong các bức này rất thật, râu tóc rất hay. Nhật ký của vua
Thái Tông có ghi việc mua một bức tranh của họ Cố. Bây giờ cũng có
người giữ được một bản sao từ đời Đường bức “Nữ nhi danh giá” của họ
Cố. Người ta còn in lại bức ấy lên quạt, hình người chỉ khoảng năm sáu
thốn, cũng giống như trong bức “Giáo huấn nữ nhi” ở nhà họ Lưu.
Hình các tiên nữ trong bức “Tiên nữ và thiên đồng” ở nhà ta cao khoảng
hai bộ, sách Minh Họa Chí gọi loại tranh tiên nữ này của họ Cố là tranh tiên
cỡ nhỏ…
Bức “Chân dung Vương Dũng” cũng là ở nhà ta. Nhưng ta đã đổi nó cho
Lư Tuấn Văn để lấy một bức thư pháp của Lý Vinh. Thực ra các bức tranh
Cố Khải Chi nói trên ở nhà ta đều là sao lại cả. Sau này ta đã đổi chúng cho
Vương Thẩm để lấy một bức thư pháp của Hoài Tô.
