Người nào chỉ biết kỳ khu chậm chạp dựng tranh sẽ không thể biết đến
niềm khoái lạc sáng tạo ấy.
Khoảnh khắc hứng khởi tự nó đến, xua tan mọi ngờ vực và ngại ngần.
Như một mũi tên được thả ra từ dây cung, nó không thể dừng lại được,
không thể dò dẫm được, như thể một làn sóng rúng động đến từ lòng đất.
Không biết nó từ đâu ra, bắt đầu khi nào, rồi sẽ đi đâu. Nó đến đúng thời
khắc của nó, không sớm một giây, không muộn một giây. Khi niềm hứng
khởi ấy đến vào lúc đang vẽ tranh, bức tranh ấy sẽ là kiệt tác. Không thể lặp
lại niềm hứng khởi ấy, cho dù cố sức đến mấy, nó chỉ đến rồi đi, không thể
lưu giữ. Bởi lẽ chính cái nỗ lực ấy là của người (giả tạo), không phải của
trời (cảm hứng). Chỉ có ai bình sinh được phú một thần trí mênh mang hạo
nhiên mới có được nhiều những giây phút như thế. Họ có thể cấm cửa mọi
nỗ lực tinh thần và thả cho mình bay bổng tự do đến bất kì nơi nào thần trí
họ muốn đến. Nhân tài (kỹ năng của người) và thiên tài (tài năng bẩm sinh)
hợp tác và công việc hoàn thành thật dễ dàng, chẳng cần phải loay hoay tính
toán bố cục, mà chẳng có tác phẩm nào do loay hoay bố cục mà thành lại có
thể sánh được với nó.
Có người sẽ hỏi, “Cứ cho là thứ cảm hứng ấy đến từ tạo hóa, bên ngoài ý
toan tính của tinh thần con người, nhưng chẳng phải niềm khao khát được
vẽ của họa sỹ là một phần của những gì thuộc về con người hay sao?” Có
thể lý giải được điều này. Cái gọi là tạo hóa (trời) cũng chính là nhân tính
vậy. Con người không thể thoát ra ngoài tạo vật, và tạo vật cũng không thể
thoát khỏi con người. Khi họa sỹ đang tung hứng các ý tưởng trong đầu và
sắp sửa vẽ, anh ta cảm thấy một niềm khao khát đang thức dậy trong tay
mình và trong tâm trí mình phải được thả ra cho thật hết. Đó là cái khoảnh
khắc mà cảm hứng vừa đến. Nghe theo nhịp đập cảm tính, nó sẽ lộ diện,
sinh trưởng và phát triển, khiến lòng tràn ngập đắm say, và ngọn bút đưa
nên những đường nét tuyệt đẹp, tuôn chảy từ cổ tay, như thể anh ta đang
được một thần lực nào dẫn dắt. Đầu bút nắm bắt và ghi lại từng xung động
tuyệt mỹ. Đó là một cái gì chưa hề diễn ra trước đây, và sẽ khó có thể lặp
lại. Đó là lúc bút và thần trí hội tụ, và chúng hỗ trợ nhau, đáp ứng nhau.
