8. Sắc thái và không khí
Các họa sỹ không hiểu bí quyết dụng-bút và dụng-mực thường hay dùng
các hình tượng dữ dội của những tảng đá lớn nguyên khối, những thác nước
thẳng đứng, và những cây cổ thụ để gây ấn tượng cho người xem bằng
những hình dáng kì dị, hoặc chỉ đơn thuần muốn tỏ ra cuồng nhiệt dữ dội để
gây choáng. Đấy là lý do tại sao hội họa hiện đại đang mỗi ngày một chìm
sâu xuống vũng bùn thô tục.
Này, có cái gì đó cảm động lạ lùng trong làn nước tĩnh lặng phủ đầy lá
khô vàng của hồ thu, hoặc trong dãy núi xa bên kia những cánh rừng trong
thung lũng. Các thi sỹ ngày xưa thường cất tiếng hát về chúng để diễn đạt
tâm trạng và tình cảm của mình, và một số họ còn lưu chúng lại trong
những bức tranh diễn đạt cái tâm trạng lánh đời đầy chất thơ ấy. Chính vì
vậy mà chỉ cần một vài nét bút đơn giản cũng đã truyền đạt được cái phong
vị mà người xem chúng ta không bao giờ thấy nhàm chán. Đặt những tác
phẩm nghệ thuật ấy bên cạnh những bức tranh muốn gây choáng, sẽ thấy
bọn sau này mới thấp kém và nhục nhã làm sao. Cho nên ta mới nói rằng cố
gây hiệu quả thì lại không đạt được hiệu quả, mà chỉ ra những hình thù tởm
lợm mà thôi.
Hãy xem như Đổng Nguyên, một họa sỹ độc nhất vô nhị không ai sánh
kịp. Tất nhiên là tranh ông thật ấn tượng. Nhưng chủ đề ông vẽ lại chỉ là
những dãy núi nhấp nhô bình dị mà tinh tế của mảnh đất Giang Nam yêu
dấu của ông. Hoặc xem Mễ Phi, Nghê Toản, hoặc Phương Tòng Nghĩa.
Những cái họ vẽ chỉ là những cảnh bình thường, nhưng tranh họ có cái sắc
thái lánh đời trầm lặng, thấm đẫm một cảm thức kinh ngạc về nhịp điệu. Họ
là mối thất vọng của các họa sỹ sau này muốn bắt chước họ. Như vậy lại
càng thấy là lối vẽ của họ thật sự là ấn tượng. Biết bao nhiêu họa sỹ đã sáng
tác kể từ đó, mỗi người mỗi khác nhau, nhưng chỉ có Đổng Kỳ Xương là
thành công. Ta đã xem hàng trăm tác phẩm của Đổng Kỳ Xương, thế mà
chưa bao giờ thấy một nét bút nào có vẻ làm bộ kiểu cách. Cách dụng-bút
của ông có cái gì đó thật ấn tượng, và vẻ đẹp của tranh ông sẽ trường tồn.
Cho nên thấy rõ rằng ý muốn gây choáng cho người xem là một sai lầm lớn
